Seyit Rıza
| Seyit Rıza | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarihi | 1863 |
| Doğum yeri | Tunceli, Ovacık |
| Ölüm tarihi | 15 Kasım 1937 |
| Ölüm yeri | Elazığ |
 Vikipedi maddesi Vikiveri öğesi | |
Seyit Rıza veya Pir Seyit Rıza (1863, Lirtik, Ovacık, Dersim Vilayeti – 15 Kasım 1937, Elazığ, Türkiye), Alevi-Zaza[1][2][3] Dersim Vilayeti’ndeki Şeyh Hasanlılar aşiretine mensup[4] 1937–1938 Dersim İsyanı'nın lideri.[5][6]
Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerinde rejime karşı çıkarılan isyanlardan biri olan Dersim İsyanı'nın liderlerinden olması sebebi ile idam edilen bir aşiret önderiydi.[7] Hakkında devletin köylülere dağıttığı toprakları zor kullanarak üstüne geçirdiği, sıcak savaş sonrası bölgeye hizmete gelen şehir yapılanması uzmanlarına karşı yöre halkını kışkırttığı gibi birçok iddia bulunmaktadır.[8] 1863'te Dersim Vilayeti'ne bağlı Ovacık'a bağlı Lirtik köyünde Şeyh Hasanlılar aşiretinin Yukarı Abbasan kolundan Seyit İbrahim'in çocuğu olarak doğmuştur.
Sözleri
[değiştir]- Evlad-ı Kervelayme. Bê gunayme! Ayvo! Zulümo! Cinayeto!
- (Evlad-ı Kerbela'yız. Günahsızız. Ayıptır! Zulümdür! Cinayettir!) [9]
Hakkında söylenenler
[değiştir]- Atatürk, emperyalizme karşı Kurtuluş Savaşının lideridir. Feodal sultanlığı tasfiye etmiştir ve devrimci bir Cumhuriyet kurmuştur. Seyit Rıza ise feodal bir aşiret reisidir. Bütün ömrü boyunca yağma ve çapulun, ekonomisinde önemli bir yer tuttuğu aşiretler sistemini muhafaza etmek için mücadele etmiştir. Bundan dolayı etkin olduğu bölgede Cumhuriyetin kendi düzenini kurmasını engellemeye çalışmıştır.
Emperyalistlerle doğrudan bir ilişkisinin olduğunu gösteren kanıtlar yok ama Batı işbirlikçisi Kürt Teali Cemiyeti’nin yöneticilerinden Baytar Nuri ve Alişer gibi isimlerle beraber olmuştur. İngiltere ile Fransa’nın 1937-38 yıllarında Dersim’de Kemalist Cumhuriyete karşı isyanı, daha önceki isyanlarda olduğu gibi memnuniyetle karşıladıkları da bir gerçektir. Özetle Atatürk ve Seyit Rıza birbirlerine karşı konumlardadır.[10] - Mehmet Bedri Gültekin
Kaynakça
[değiştir]- ↑ International Zaza and Historical Culture Declaration
- ↑ Ebubekir Pamukçu, Historical Origins of Dersim Zaza Uprising
- ↑ Nazmi Sevgen, Zazalar ve Kızılbaşlar: Coğrafya-Tarih-Hukuk-Folklor-Teogoni, Kalan Yayınları, Ağustos 1999, ISBN 975-8424-00-9(in Turkish Language)
- ↑ "Who's who in Politics in Turkey" (PDF). Heinrich Böll Stiftung. ss. 235-236. 22 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2020.
- ↑ "(according to the "encyclopedia of mass violence" seyid riza is a kurd , his religion is alevi and his language was kurdish zazaki)". 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.
- ↑ "(according to the french historian "Sabri Cigerli", in the book "Les Kurdes Et Leur Histoire", Seyid Riza was a Kurd)". 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2020.
- ↑ Tanju Cılızoğlu, Çağlayangil'in Anıları- Kader Bizi Una Değil, Üne İtti, Bilgi Yayınları, s. 73
- ↑ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 11 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2014.
- ↑ https://www.haberturk.com/gundem/haber/187933-evladi-kerbelayiz-ayiptir-gunahtir
- ↑ ulusalkanal.com.tr
|
Bu madde bir taslaktır. Bu maddeyi geliştirerek Vikisöz'e katkıda bulunabilirsiniz. |