Dersim İsyanı
| Dersim İsyanı | |
|---|---|
.jpg) | |
 Vikipedi maddesi Vikiveri öğesi |
Dersim İsyanı veya Dersim Katliamı, Dersim'de 1937-1938 yıllarında merkezî Türk hükûmetiyle bazı Dersim aşiretleri[1][2] arasında bölgenin hakimiyeti ile ilgili çıkan anlaşmazlıklar sonucu yaşanan olaylara verilen isim. Dersim'de (Tunceli, Erzincan, Elazığ, Sivas, Malatya ve Bingöl illerinin bir kısmı)[3] aşiretlerin isyanı sonucunda mutlak devlet hakimiyetini sağlamak için Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından aşiretler üzerine harekât düzenlendi. İsyancıların önemli kesimini 1920'de Sivas'ın Zara ve İmranlı ilçelerinden sığınan isyancılar oluşturuyordu. Harekât neticesinde, kimi kaynaklara göre bölgede yaşayan 13.160 kişi ile 110 asker öldü ve 12 bine yakın insan zorunlu göçe tabii tutuldu. İsyanın lideri Seyit Rıza idi
Hakkında söylenenler
[değiştir]- Evlad-ı Kervelayme. Bê gunayme! Ayvo! Zulümo! Cinayeto!
- (Evlad-ı Kerbela'yız. Günahsızız. Ayıptır! Zulümdür! Cinayettir!) [4] - Seyit Rıza, İsyan'dan dolayı verilen idam cezasından önce söyledikleri.
- Atatürk, emperyalizme karşı Kurtuluş Savaşının lideridir. Feodal sultanlığı tasfiye etmiştir ve devrimci bir Cumhuriyet kurmuştur. Seyit Rıza ise feodal bir aşiret reisidir. Bütün ömrü boyunca yağma ve çapulun, ekonomisinde önemli bir yer tuttuğu aşiretler sistemini muhafaza etmek için mücadele etmiştir. Bundan dolayı etkin olduğu bölgede Cumhuriyetin kendi düzenini kurmasını engellemeye çalışmıştır.
Emperyalistlerle doğrudan bir ilişkisinin olduğunu gösteren kanıtlar yok ama Batı işbirlikçisi Kürt Teali Cemiyeti’nin yöneticilerinden Baytar Nuri ve Alişer gibi isimlerle beraber olmuştur. İngiltere ile Fransa’nın 1937-38 yıllarında Dersim’de Kemalist Cumhuriyete karşı isyanı, daha önceki isyanlarda olduğu gibi memnuniyetle karşıladıkları da bir gerçektir. Özetle Atatürk ve Seyit Rıza birbirlerine karşı konumlardadır.[5] - Mehmet Bedri Gültekin
Kaynakça
[değiştir]- ↑ Nazmi Sevgen, Zazalar ve Kızılbaşlar: Coğrafya-Tarih-Hukuk-Folklor-Teogoni, Kalan Yayınları, Ağustos 1999, ISBN 975-8424-00-9, s.
- ↑ M. Nuri Dersimi, Kürt Tarihinde Dersim
- ↑ Birinci Genel Müfettişlik Bölgesi, Güney Doğu , İstanbul, s. 66, 194. (Türkçe olarak)
- ↑ https://www.haberturk.com/gundem/haber/187933-evladi-kerbelayiz-ayiptir-gunahtir
- ↑ ulusalkanal.com.tr
Dersim İsyanı ile ilgili daha fazla bilgiye Vikipedi'den ulaşabilirsiniz.
|
Bu madde bir taslaktır. Bu maddeyi geliştirerek Vikisöz'e katkıda bulunabilirsiniz. |