Nasreddin Hoca

Nasreddin Hoca
Doğum tarihi	1208
Doğum yeri	Nasrettinhoca
Ölüm tarihi	1284
Ölüm yeri	Akşehir
Vikipedi maddesi Vikiveri öğesi

Ziya Gökalp'e göre Nasreddin Hoca fıkraları kaynaklı deyimler:

• Acemi bülbül bu kadar öter.
• Allah taksimi mi, kul taksimi mi?
• Ben o kadar ince eleyip sık dokuyamam.
• Bindiği dalı kesmek.
• Buyurun kürküm!
• Çömlek hesabı.
• Doğduğuna inanırsın da öldüğüne neden inanmazsın.
• El bizi alışverişte görsün.
• Eşeğin sözüne inanıyorsun da benim sözüme inanmıyorsun.
• Evdeki kilimi bozup heybe yapacaktım.
• Geç yiğidim geç!
• İmam osurursa, cemaat altına sıçar.
• İnce eleyip sık dokumak.
• İpe un sermek.
• Kavga bizim yorganın üzerine imiş.
• Mavi boncuk kimdedir?
• Onu ne sen sor ne de ben söyleyeyim!
• Orada fincana katırlarını ürkütmezsen hiçbir tehlike yoktur.
• Parayı veren düdüğü çalar.
• Şuna değmiş, buna değmemiş.
• Tavşanın suyunun suyu.
• Yorgan gitti, kavga bitti.

Ziya Gökalp'e göre Nasreddin Hoca fıkraları kaynaklı ikinci derecede deyimler:

• Ağızlarda söylene söylene Eyyup adı ip olur.
• Al abdestini, getir papucumu!
• Ben sağ iken şuradan geçerdim.
• Benim karıya söyle! Daha ileriye gideyim mi?
• Burada helvayı adama döve döve yediriyorlar.
• Eğer bizim evde yağla pirinç olsaydı! Size şu tasla çorba çıkaracaktım.
• İşi olur, Ulu Mecid'e gelir der. (Yazık sana! Oğlun kadar da olamadın.)
• İyi buldunuz, sahibi ölmüş eşeği!
• Karla ekmek yemesini ben icat ettim, amma! Ben de beğenmedim.
• Keşke hırsız işe yarayacak bir şey bulsun da elinden almak kolaydır.
• Öküz öğretmemiş olsa! Buzağı, bu haşarılığı ne bilsin!
• Para vermem fakat dostumsun, "vade" ne kadar istersen vereyim.
• Sarı aşı yiyen girsin gerdeğe.
• Sol ayağımın abdesti yoktur.
• Şu günlerde Ay alıp sattığım yoktur.
• Ya biz, ya bu ev göç etmedik mi?

Nail Tan'a göre Nasreddin Hoca fıkraları kaynaklı atasözleri:

• Al abdestini, ver pabucumu.
• Allah dağına göre kış verir.
• Allah taksimi.
• Ayağını sıcak tut, başını serin / Gönlünü ferah tut, düşünme derin derin.
• Bindiği dalı kesmek.
• Buyurun cenaze namazına.
• Çömlek hesabına bakmak.
• Dağ yürümezse abdal yürür.
• Damdan düşen, damdan düşenin halini bilir.
• Doğduğuna inanır, öldüğüne inanmaz.
• Dostlar alışverişte görsün.
• El elin eşeğini türkü çağırarak arar.
• Elin ağzı torba değil ki büzesin.
• Fincana katırlarını ürkütmek.
• Geç yiğidim, geç.
• Görüp göreceğin rahmet bu.
• İnce eleyip sık dokumak.
• İpe un sermek.
• İşi sağlama bağlamak.
• Kahve dövücünün (odun kesicinin) hınk deyicisi olmak.
• Kazın ayağı öyle değil.
• Kız oğlan kız.
• Koyduğu yerde otlamak.
• Kör dövüşü.
• Kuşa benzemek.
• Mavi boncuk dağıtmak.

Nail Tan'a göre Nasreddin Hoca fıkraları kaynaklı deyimler:

• Ölme eşeğim ölme (yaz gelecek, yonca bitecek).
• Parayı veren düdüğü çalar;
• Sermayeyi kediye yüklemek.
• Tabanları kaldırmak.
• Tavşanın suyunun suyu.
• Üzümünü ye de bağını sorma.
• Ya hiç sopa yemedin ya da sayı saymasını bilmiyorsun.
• Ye kürküm ye.
• Yok devenin başı.
• Yorgan gitti, kavga bitti.

Nail Tan'a göre Nasreddin Hoca fıkraları kaynaklı atasözü ya da deyim olmayan diğer sözler:

• Sahibi ölmüş eşeği kurt yer.
• Şuna değmiş, buna değmemiş.
• Sen de haklısın.
• Ya tutarsa?
• Testi kırıldıktan sonra dayağın faydası olmaz.
• Evlilik, gündüzleri çifte hırlama, geceleri çifte horlamadır.
• Bir şeyin zıddı bilinip anlaşılmazsa, kendisi hiç bilinip anlaşılmaz.
• Bilenler bilmeyenlere anlatsın.
• Ben senin gençliğini de bilirim.
• Biraz da biz ölelim.
• Un var, şeker var, yağ var, neden helva yapıp yemiyorsun?
• Benden beş karış öte.
• Her gün bayram olsa.
• Acemi bülbül bu kadar öter.
• İnsan evlenince her şeyin altı üstüne gelir.
• Tarifesi bendedir.
• Bana görünme de kime görünürsen görün.
• Çiftçi padişahtan büyüktür.
• Kurdun kuyruğu koparsa seyret tozu dumanı.
• Gözü açılmadık sığırcık yavrusu.

Naile Hacızade'ye göre Azerbaycan'daki Nasreddin Hoca fıkraları kaynaklı deyimler:

• Belesen ki ağzına daş basıblar.
• Belke oradan da yolum oyana düşdü.
• Bilenler bilmeyenlere desin.
• Bir şey bilmeseler kaçmazlar.
• Kazan doğdu.
• Kaz bir ayaklıdır.
• Katırın kefi istediyi yere gedir.
• Dişi fil meselesi.
• Işığa gelirler.
• Yohsa işinin düzeldiyini görüb gülürsen?
• Men boyda aksakalın sözüne inanmırsan, eşeğin sözüne inanırsan.
• Mindıyıni saymır.
• Mıhdakı dananı döyür.
• Mollanın atının kimi her adımda durur.
• On ile ya eşek öler, ya Teymürleng ya da men.
• Sen içerden, men bayırdan.
• Senin sözüne inanım, yohsa horozun kuyruğuna?
• Harda olsa buraya gelecek.

Kaynakça

• Sakaoğlu, Saim; Alptekin, Ali Berat (2014), Nasreddin Hoca (2 bas.), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, ISBN 9789751629654