Mustafa Sabri Efendi

Mustafa Sabri Efendi
Doğum tarihi	22 Haziran 1869
Doğum yeri	Tokat
Ölüm tarihi	12 Mart 1954
Ölüm yeri	Kahire
Vikipedi maddesi Vikiveri öğesi

Mustafa Sabri Efendi, Osmanlı müderris, Meclis-i Mebusan mebusu, şeyhülislam.

Sözleri

• İngilizlerle M. Kemal muvazaasının asarını (danışıklı döğüşünün eserlerini), Lozan müzâkeratı zamanına kadar te’hir etmeyerek (ertelemeyerek) “Mudanya” Mütârekesinden Yunan inzihamından evvelki, yani İngilizlerle Anadolu’da zuhur eden Kemâlî kıyamını bastırmak üzere hem İstanbul’daki Halife hükümetine cebr-u tazyik icra ettikleri (baskı yaptıkları), hem de müşkülât ikaından hâli kalmadıkları zamanlarda bile bulmak mümkündür. İstanbul’un ve Halife’nin ecnebi işgâl-i askerisi altında serbest hareketten mahrum vaziyeti, Anadolu’yu Halife aleyhine ayaklandıran M. Kemal’i mücâdelede galip getirmeye sebep olduğu gibi meb’deinden (başından) itibaren üç sene süren M. Kemal harekâtının Yunanlılar’a karşı yüz ağarlamıyarak mağlubiyetle ve Anadolu dahilinde şehirden şehire çekilmekle geçen birinci, ikinci ve kısmen üçüncü senelerinde bile, müdafaa-i memleket nâmına yine bu hareketten hayır ve menfaat husûlî ihtimâlini hatırından çıkarmayan ve esasen M. Kemal’i Anadolu’ya husûsî bir sıfat ve mâhiyette gönderen Padişah’ın hiç bir zaman bu kıyamı tam bir ciddiyetle bastırmak meslekini iltizam etmeyerek İngilizleri savsaklamakla vakit geçirdiği ve M. Kemal’le onlara oyun oynamaya çalıştığı esnada İngilizler de aynı adamla (yani M. Kemal’le) Padişah’a Makam-ı Hilâfet’e oyun etmek fırsatını kaçırmamışlardır. Harb-i umûmî neticesinde İzmir’i velev muvakkaten (geçici) olsun, İstanbul’daki Hilâfet Hükûmeti’nin elinden alarak, Yunanlılar’a veren ve sonra bunu Ankara’nın lâik hükümetine iâde eden İngilizler, kasden kabahatli vaziyete düşürdükleri Hilâfeti, bu alışveriş içinde Âlem-i İslâm’a sezdirmeden komisyon olarak aldılar.
• Sultan Vahidüddin’i bu hususta telkin ve tesir altına almak ve bu suretle M. Kemal Paşa’nın Anadolu’ya gönderilmesini önlemeye çalışmak isteyen başka kimseler de vardır. Fakat O, bunların hiçbirini dinelememiş ve M. Kemal Paşa’yı her türlü imkanla teçhiz ederek Anadolu’ya göndermiştir.