İbadete tutkun kullar namazı bekletmezler, vaktin bir an önce girmesini ve yeni bir niyaz anının gelmesini beklerler.
İnsan, secdede hiçbir şey söylemeden, en derin mülâhazalar ile istediği kadar durabilir. Önemli olan kişinin kendini namaza salıvermesidir. İnsan, namazda bazen öyle bir şey okur ki, o şey onu alıp değişik derinliklere götürebilir. Bu tamamen vicdanî bir mülâhaza olup hissetme ve duyma meselesidir.[1]
İnsan, Allah'a (celle celâluhu) kullukta derinleşme yolunda, farzların dışında ifa etmek istediği nafileleri gücünün nispetine göre uhdesine almalıdır. Altından kalkamayacağı ve gücü yetmediğinden ötürü devam ettiremeyeceği nafile ibadetlere talip olmamalıdır. Zira böyle ibadetlerin nefse ağır gelmesinden dolayı bütün bütün terk edilmeleri de söz konusudur.[2]
Niyette esas olan onun kalben yapılmasıdır. Dil ile yapılması gerektiğine dair Sünnet-i sahihada bir şey görmedim. Hatta dille niyetin kalbî teveccühe engel teşkil ettiğinden dolayı mahzurlu olduğu bile söylenebilir. Aslında şekilciliğe takılıp kaldığımızdan bu mesele de zannediyorum hafife alınıyor. "Durdum divana, uydum Kur'ân'a, döndüm kıblem Kâbe'ye..." gibi lâfzî niyet veya başka herhangi bir lâfızla gerçekleştirilmeye çalışılan böyle bir kalbî teveccüh, bazen gönlün tam ifrağına engel bile teşkil edebilir. Dikkat etmek lâzımdır!..[3]
Evrâd u ezkâr, i’lâ-yı kelimetullah yolunda mücahede eden bir mü’minin en önemli zâd ü zahîresi; Allah Teâlâ ile münasebetinin de emaresidir.
Hakk'a yaklaşma kabiliyeti farzlarla açılır. Farzlarla açılan bu Allah'a yaklaşma kapısı nafilelerle tahakkuk eder. Bir kere farzlarla o kapıdan içeriye giremeyen, sonra onu nafilelerle yakalayamaz. O, kapıdan içeriye girmemiş sayılır. Farzlar ölçü üstü, tartı üstüdür ve öyle kabul edilmelidir.[4]
