Türkçe atasözleri/S

< Türk atasözleri

• Sabah erkekten sonra kalkan avrattan, oğul vermedik arıdan, Ağustos ayında ekilen darıdan hayır çıkmaz! (Niksar-Serenli (Avara) köyünden Yusuf Yılmaz’ın “Niksar Folkloru” adlı lisans tezinden (s. 25) naklen Said Dağdaş, 26 Ağustos 2013, Ankara). “Ağustos'ta ekilen darıdan, gündönümünden sonra çıkan darıdan, kocasından sonra kalkan karıdan hayır gelmez!” atasözü ile benzer anlamda.
• Sabah güneşi, sidiklinin üstüne doğarmış. İkindi güneşi de, güzelin üstüne... (1965 doğumlu Acıpayam-Dodurgalı Emine Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, Dodurgalar, O7.3.2004).
• Sabah ola,hayır ola.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sabah sürçen, geceye dek sürçer.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sabahınan kalkarsa avrat! Sözünü dinlerse evlat! O evde var devlet! Ne murat, ne murat! (Niksar-Serenli (Avara) köyünden Yusuf Yılmaz’ın “Niksar Folkloru” adlı lisans tezinden (s. 25) (Niksar Dün Bugün Yarın s. 57-58'den naklen) nakleden Said Dağdaş, 26 Ağustos 2013, Ankara).
• Sabahtan karnını doyuran, küçükken evlenen aldanmamış.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sabahın kızıllığı akşamı kış eder; akşamın kızıllığı sabahı güz eder.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sabanın kulpuna yapışan el, aç kalmaz! (Diyanet Takvimi, 1994’den naklen Said Dağdaş), (Dağdaş ve ark., 2006). Çalışan, aç kalmaz anlamında.
• Sabanın tutağına yapışan el aç kalmaz.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sabırla, koruk helva olur! (Fatmana Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş). Sabretmek muhakkak olumlu sonuç almaya sebeb olur (Dağdaş ve ark., 2006).
• Sabreden derviş, muradına ermiş.^{Vikisözlük'e bağlantı} [1] "Sabırlı olan kişiler,isteklerine kavuşurlar.Sabır ile mücadele edildiğinde başarı mutlaka bizim olacaktır." anlamında bir söz.
• Sabreyle işine, hayır gelsin başına.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sabrın sonu selamettir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır.^{Vikisözlük'e bağlantı} [1] "Bir konuda sıkıntılı günlere katlanmak zordur.Ama dayanıldığı takdirde sonuçları güzeldir" anlamında bir söz.
• Sabırla koruk helva olur, dut yaprağı atlas.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sabrın sonu aydınlıktır! (F. Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş, 29.11.2000). “Sabrın sonu selamettir!„ atasözü ile aynı anlamda... Sabrın sonu aydınlıktır! Sabret!.. (Dağdaş ve ark., 2006).
• Sade pirinç zerde olmaz, bal gerektir kazana; baba malı tez tükenir evlat gerek kazana.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sade pirinç zerde olmaz,bal da gerek kazana;ata malı tez tükenir,evlat gerek kazana.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sadık dost akrabadan yeğdir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Safa ile yenen cefa ile kazanılır.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sahipsiz eve it buyruk.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sakla beni varken, bulunayım sana yokken.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sakla samanı, gelir zamanı.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sakın Aprıl’ın beşinden! Öküzü ayırır eşinden! (Ankara-Şereflikoçhisar-Kurutlutepe köyünden 1965’li Doğan Güçlü’den naklen Said Dağdaş, Öğleye doğru yağışla birlikte soğuyan bir gün olan 8.4.2013). Nisan’ın ilk yarısında beklenen soğuk hava dalgasının verecebileceği zararın şiddeti, tecrübeye dayalı olarak atasözüne yansıtılmıştır. “April’in beşinde, öküzü ayırır eşinden, dereler dolar leşinden!" (1951’li, Artvin-Borçka-Camili’li Mevlüt Özaydından’dan ve 1963’lü Hüseyin Paker’den naklen S. Dağdaş, 23.5.2010) atasözü ile benzer anlamda.
• Sakınılan göze çöp batar.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sana taşla vurana sen aşla vur.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sana vereyim bir öğüt: Ununu elinle öğüt.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sanat altın bileziktir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sanatı ustadan görmeyen öğrenmez.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sanki benim mor sümbüllü bağım var! Zemheri ayında gül ister benden!.. (Erzurum-Oltu-İğdeli köyünden, 1992 doğumlu Burak Demirci’den naklen Said Dağdaş, 19 Mayıs 2010 ve 16 Aralık 2011, Erzurum). Bu ifade aynı zamanda, “Bilmem şu feleğin bende nesi var? Her vardığım yerde yar ister benden. Sanki benim mor sümbüllü bağım var? Zemheri ayında gül ister benden!” adlı Erzurum türküsünün dizeleridir.
• Sarhoştan deli bile korkar.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sarmısak içli dışlı, soğan yalnız başlı.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sarmısağı gelin etmişler, kırk gün kokusu çıkmamış.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sarı altının olacağına sarı samanın olsun.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sarığı sarar, sarar, ulamı yetiştiği yere sokarsın.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Satılık ziftin olsun, Selanik'ten kel gelir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sayılı günler tez geçer.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sayılı koyunu kurt kapmaz.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Saç safadan, tırnak cefadan uzar.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Saç sefadan tırnak cefadan uzar.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Saçım ak mı, kara mı? Önüne düşünce görürsün.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sağ baş yastık istemez.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sağlık varlıktan yeğdir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sağılır ineğin buzağısı kesilmez.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sağır için iki kere kamet olmaz.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sağır duymaz, uydurur!.. (Şabanoğlu Şaban filminden naklen Said Dağdaş, 12.1.2013, Maxi TV, 07:35). Kulağı duymayan ve bilhassa yaşlı kişilerin söyleneni ilgisiz alanlara kolayca kaydıracağını hatta kendi görüşlerini de katarak aktardığını-aktaracağını ifade eden bir atasözü.
• Sağır duymaz yakıştırır, bilir bilmez sokuşturur... (Fatmana Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş). Kulağı duymayan ve bilhassa yaşlı kişilerin veya kulak vermeden dikkatsizce dinleyenlerin, söyleneni ilgisiz alanlara kolayca kaydıracağını ve yanlış-noksan anlayacağını hatta kendi görüşlerini de katarak aktardığını-aktaracağını ifade eden bir atasözü.
• Sağır işitmez uydurur.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sağırlar birbirini ağırlar.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sarımsağı gelin etmişler, kırk gün kokusu çıkmamış.
• Sebepsiz kuş bile uçmaz.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sel gider kum kalır.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sel gider, kum kalır! (Ayşe Böhürler’den naklen Said Dağdaş, 20.10.2012-11.34, Cine 5, 20.10.2012). “Sel gider, kum kalır hesabı…”
• Sel ile gelen yel ile gider.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Selam para, kelam para.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sen ağa, ben ağa! İnekleri kim sağa? (1956’lı, Kerkük’lü, Adil Demirci'den naklen Said Dağdaş, Temmuz 2005). “Her akıl bir olsa, davara çoban bulunmaz!” (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, Aralık 1980), (Dağdaş ve ark., 2006) atasözü ile benzer anlamdadır.
• Sen ağa ben ağa, bu ineği kim sağa.^{Vikisözlük'e bağlantı} "Ben ağa, sen ağa! İnekleri kim sağa?.." (1956’lı, Kerkük’lü, Adil Demirci'den naklen Said Dağdaş, Temmuz 2005) ile “Her akıl bir olsa, davara çoban bulunmaz!” (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, Aralık 1980) atasözleri ile benzer anlamdadır.
• Sen bilirsin deyince kavga olmaz.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sen bir garip Çingenesin, telli zurna nene gerek.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sen doğru dur, eğri belasını bulur (K. Kılıçdaroğlu, 30.8.2010, Hürriyet)! “Babamın şu lafı hiç gitmez kulağımdan: “Sen doğru dur, eğri belasını bulur!” (K. Kılıçdaroğlu’ndan nakleden Ayşe Arman'dan naklen Said Dağdaş, Hürriyet, Sanat, 30.8.2010).
• Sen işlersen mal işler, insan öyle genişler.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sen işten korkma, iş senden korksun.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sen kazan da düşmana kalsın.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sen olursan bensiz, ben de olurum sensiz.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sen sen, ben ben.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Senden devletli ile ortak olma.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Senden çıkmış bir kada imdada.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Senet, kefilden sorulur! (Said Dağdaş, 18.01.2011)! Bir başarısızlık durumunda bunun hesabı sadece başarısız olandan değil, ilgili kurumdan/kişiden/kefilden de sorulur.
• Senedi batıl olur, batıl olan davanın!.. (Tarih ve Medeniyet, Cine 5’den naklen Said Dağdaş, 20.10.2012, 15:00). Yanlış temele dayanan dava batıldır. “Ne demişler? Senedi batıl olur, batıl olan davanın!..”
• Serçeden korkan darı ekmez! (Mehmed Baz’dan naklen Said Dağdaş-Dodurgalar), (Dağdaş ve ark., 2006). Riski göze alamayan, teşebbüste bulunamaz anlamında.
• Serkeş öküz soluğu kasap dükkanında alır.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sermayen bir yumurta ise taşa çal.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Serçeden korkan darı ekmez.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Serçeye çubuk beredir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sev beni, seveyim seni.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sev seni seveni hak ile yeksan ise, sevme seni sevmeyeni Mısır'a sultan ise.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sevda geçer yalan olur, sonra sokar yılan olur.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sevdik gitmeyince sevdik gelmez! (Fatmana Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş). Kıymetli bir malı elden çıkarmayınca daha kıymetlisi elde edilmez anlamında. (Dağdaş ve ark., 2006).
• Sevenin kuluyum , sevmeyenin sultanı.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sevip dostuna, boşanıp kocana varma.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sığırlar güdülür, insanlar istediği yere gider! (Anonim, Said Dağdaş)
• Seyrek git sen dostuna, kalksın ayak üstüne.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sıkısız tüfek, patlamaz! Bir konuda birikimi olan gerektiğinde birikimini yansıtır. Olmayan ise, sıkısız tüfek gibi işlevsizdir (1929’lu Mehmed Baz’dan naklen Said Dağdaş, 13.08.2011, Denizli).
• Sırtımdaki sırtımda, teknedeki karnımda! Hazırlığımızı tamamladık. Herşeyimiz hazır anlamında... (Antalya’lı Ayşe Çark Hanımdan nakleden Mehmed Ali Şener’den naklen Said Dağdaş, 1.1.2012).
• Silahlar konuşunca kanunlar susar! (Mehmed Baz'dan naklen Said Dağdaş, 24.08.2012, Yukarı Dodurga)! “Güç kullanılmaya başlanınca, hukuk saf dışı kalır!” anlamında kullanılır.
• Sine sine gezer, sineği boynundan üzer (ezer) (Ordu-Aybastı-Pelitözü Kasabasından, 1945'li Emine Ufuk'dan naklen Said Dağdaş, Leverkusen, 1.11.2008)! (Usul usul gezer, yerin damarını büzer! (Fatmana Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, Denizli) atasözü ile eş anlamlı... Not: Üzmek: Sündürmek, sündürüp koparmak...
• Sinek küçüktür ama mide bulandırır.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sinek pekmezciyi tanır.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sirkesini, sarmısağını sayan paçayı yiyemez.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sittei Sevir, kapıyı çevir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Siyah inekten beyaz süt sağılır.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sofu soğan yemez, bulunca sapını komaz.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sokma kuyruk, üç adım gider! (Giresun-Görele-Dayılı köyünden Halil Keleş'den nakleden Orman Müh. Cezmi Keleş'den naklen Said Dağdaş, 16.4.2009)!
• Soğan diktim soğan çıktı, samsak diktim samsak çıktı, cinsine koyduğum cinsine çekti! (Fatmana Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş). (Dağdaş ve ark., 2006).
• Soğukla soysuzdan sen sakla Allah’ım!.. (F. Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş, Mart 1980; 17.01.2000). “ Soğukla soysuzdan sen sakla Allah’ım derler!..” Aşırı soğuk havalarda üşüyünce akla gelen ve kullanılan bir atasözü. Aynı zamanda vurgu yapılacak kelimeleri art arda ve aynı harfi çok sayıda kelimede kullanmaya çok güzel örnek bir atasözü…
• Son gülen iyi güler.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Son pişmanlık fayda vermez.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sona kalan dona kalır.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sona kalan donakalır.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sonradan gelen devlet devlet değildir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sonradan gelenin evi uç, tarlası kıraç olur.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sonradan imam olanın camiye sığmaz sesi; sonradan kadın olanın hamama sığmaz.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sonraki pesmanciliq fayda etmez! "Son pişmanlık fayda vermez." atasözü ile benzer anlamda (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli'li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012).
• Sora sora Bağdat bulunur.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sorarlar mağdurunu?.. Gaddar, kendin gösterir!.. Zalim, zulüm görenin kendisi olduğunu bile iddia etmekten çekinmez! (Dağdaş ve ark., 2006).
• Soran yanılmamış.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sorma kişinin aslını, sohbetinden bellidir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Soruyu güzel sormak, ilmin yarısıdır! (Taberani’de kayıtlı Hadis-i Şerif). Sualini uygun sorabilmek, o kişinin ilmini gösterir.
• Soy asma, soyuna çeker.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Soydur çeker, ,.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Soyunu sorma! Konuşuşundan belli olur (F. Dağdaş, Mart 1980)!.. Kişinin niteliğini anlamada, konuşması iyi bir göstergedir anlamında…
• Soğuk; kırk kat keçe, ben ondan geçe; bir kat deri, ben ondan geri demiş.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Söz, ölümü getirmez! Kimin ne zaman öleceğini Allah bilir anlamında bir atasözü (1954’lü, Dodurgalı Ramazan Emik'den naklen Said Dağdaş, Denizli, 8.2.2013).
• Su aka aka yolunu bulur! (Fatmana Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş). Haylaz, yaramaz, henüz hayatın zorlukları ile karşılaşmamış gençlik çağı taşkınlıkları durulur, sona erer ve olgunlaşır anlamında kullanılır. Başta olumsuz gibi görünen herhangi bir olay-gelişme, bir sonraki safhada, suyun yatağını bulup akması ve sakinleşmesi gibi olumlu yöne evrilir anlamında da bu atasözü örnek verilir (Said Dağdaş).
• Su akarken testiyi doldurmalı.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Su aktığı yere akar.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Su başından kesilir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Su bulanmayınca durulmaz.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Su bulununca teyemmüm bozulur.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Su içene yılan bile dokunmaz.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Su küçüğün, sofra büyüğün.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Su testisi su yolunda kırılır.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Su uyur, düşman uyumaz.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sus küçüğün, söz büyüğün.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Suyu getiren de bir, testiyi kıran da.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Suyu havana koy, döv döv yine su.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Suçu gelin etmişler, kimse güvey girmemiş.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Söyleyenden dinleyen arif gerek.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Söyleyene bakma, söyletene bak.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Söz ağızdan çıkar.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Söz biliyorsan söyle, inansınlar; bilmiyorsan söyleme, seni bir adam sansınlar.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Söz bir, Allah bir!.. “… Söz bir, Allah bir!.. Sen de şahidsin…” (TRT 1-Mor Menekşeler dizisinden naklen Said Dağdaş, 21.11.2012, 06:55). Verdiğim sözden dönmem! Allah’a imanım gibi…
• Söz dediğin yaş deridir, nereye çekersen oraya gider.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Söz gümüşse sükut altındır.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Söz gümüşse, sükut altındır! (Anonim). Demek ki işimize geldiği yerde susmayı, buna mukabil işlerin aleyhimize döndüğü anda söz söylemeye başlamayı tercih eden bir milletiz… (İsmet Özel, “Sükut ahmakların faziletidir.”, M. Gazete, s. 2), (Dağdaş ve ark., 2006).
• Söz var, dağa çıkarır; söz var, dağdan indirir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Söz var, iş bitirir; söz var, baş yitirir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Söz verme, verdinse dönme.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sözü söyle alana, kulağında kalana.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sözünü bil, pişir; ağzını der, devşir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sükut ikrardan gelir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sür git dememişler, gör geç demişler.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sürüden ayrılanı kurt kapar.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sütle giren huy, canla çıkar.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sütlüyü sürüden çıkarmazlar.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sütsüz koyun meleğen olur.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sütten ağzı yanan, ayranı üfleyerek içer.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sıcağa kar mı dayanır?.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sık gidersen dostuna, yatar arka üstüne.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sırça köşkte oturan, komşusuna taş atmamalı.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sıtma ben tuttuğumu kırk yıl sonra tanırım demiş.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sıçan geçer yol bulur.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sıçan çıktığı deliği bilir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sıçan olmadan davarcık güdüyor (tutuyor) (derler)! Genç ve henüz acemi olmasına rağmen, işin ehli olmadığı halde ukalaca öne çıkmaya çalışanı tarifte kullanılır (Kastamonu-Daday'lı 1939'lu Sabiha Gökçen Akdemir'den nakleden oğlu 1959'lu Ragıb Akdemir'den naklen Said Dağdaş, 15.10.2012, Ankara). “Fare olmadan davarcık dibi delme (derler)!” şeklinde de kullanılır. Davarcık: Koyun derisinden yapılan ve giysi olarak da kullanılan eşya (http://www.kafkas.edu.tr/projeler/skum/resim/proje.pdf’den naklen Said Dağdaş, 16.10.2012).
• Sıçana rakı içirmişler, kediye meydan okumuş.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sıçılacak ağız göte yakın gelir.^{Vikisözlük'e bağlantı}
• Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır.
• Sabreden derviş muradına ermiş.
• Sacım düzen buldu hamurum tükendi, evim düzen buldu ömrüm tükendi! (Fatmana Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş,1977): “Ocak düzen buldu, hamur bitti. Ev düzen buldu, ömür bitti.„ atasözü ile aynı anlamda… Gölhisar ve Acıpayam komşu ilçelerdir. Bu nedenle birbirine çok yakın kullanımda iki atasözüdür. http://golhisarhem.meb.gov.tr/kitap/yerelsozler.htm
• Sacım dülendi, hamurum tükendi! Gelin dülendi, ömrüm tükendi… (Ankara-Çubuk-Çınarlı köyünden rahmetli Fatma Aygün’den, yaklaşık 80 yaşında iken nakleden Naci Yaman’dan naklen Said Dağdaş, 14.5.2012)… “Sacım düzen buldu, hamurum tükendi! Evim düzen buldu, ömrüm tükendi…” atasözü ile benzer anlamda farklı sürümü. “Dülenmek” fiili, “en iyi duruma-konuma gelmek, olgunlaşmak, vb.” anlamlarına gelmektedir.
• Saç kızar, hamur biter! İş düzelir, ömür biter! (1935’li Müjgan Duran’dan naklen, 1970’li Ahmed Duran’dan naklen Said Dağdaş, 22.8.2009):
• Saç kıvamını bulur hamur tükenir, yaş kıvamını bulur ömür tükenir! derler (Ali Vehbi, 1331, s. 213): “Sacım düzen buldu hamurum tükendi, evim düzen buldu ömrüm tükendi (Fatmana Dağdaş, 1977)„ atasözü ile aynı anlamdadır.
• Saç sefadan, tırnak cefadan uzar.
• Sakalda keramet olsa, keçi şeyhlik ederdi.
• Sakınan göze çöp batar.
• Sakla çürük samanı, gelir zamanı, bir han yaptırdım kiraz zamanı, bir kar bir kar yağdı yağdı kiraz zamanı… (Çankırı-Eldivan-Çaparkayı köyünden 1933’lü Emrullah Kolukısa'dan naklen Said Dağdaş, 14.2.2013). Tedbirli olmayı öğütleyen veciz bir atasözü.
• Sakla samanı, gelir zamanı, altı karış kar yağdı kiraz zamanı. Sattım samanı, yaptırdım bu hanı... (Çankırı-Ilgaz'lı İsmail Demirci'den naklen Said Dağdaş, 17.3.2011). Tedbirli olmayı öğütleyen veciz bir atasözü.
• Sakla samanı, gelir zamanı, altı karış kar yağdı kara kiraz zamanı (Çankırı-Ilgaz-Aşağıdere'li 1965'li Harun İyigüngör'den naklen Said Dağdaş, 3.11.2011). Daima tedbirli olmayı öğütleyen veciz bir atasözü.
• Sakla samanı, gelir zamanı! Kiraz zamanında, saman parasıyla yaptırdım ben bu hanı!.. (F. Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş, 4.4.2000). İktisatlı olmanın önemini anlatan bir atasözü (Dağdaş ve ark., 2006). Dikkat edilirse, saman ve kiraz eşleşmesi, Batı Karadeniz ile Batı Akdeniz yörelerinde benzer şekilde kullanılmaktadır.
• Sakla sarı samanı, gelir zamanı!. Sattım sarı samanı, yaptırdım ben bu hanı! Bir kar yağdı bir kar yağdı, kiraz zamanı… (Çankırı-Eldivan-Çaparkayı köyünden 1933’lü Emrullah Kolukısa'dan naklen S. Dağdaş, 14.2.2013). Tedbirli olmayı öğütleyen veciz bir atasözü.
• Sallanır çamın kozağı, inekten doğar buzağı...: Babayiğit insanı doğuran hanımı, anayı tarifte kullanılır. "Gelinimiz yargınlı, boşuna dememişler... Sallanır çamın kozağı inekten doğar buzağı diye" (Fatmana Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, Dodurgalar Kasabası, 20.04.2000).
• Saman elinse samanlıkta mı elin?
• Samanın iyisini Mart’a sakla, saklamazsan ala dananın derisini ardakoy (1969’lu, Gülümser Yalın'dan naklen Said Dağdaş, Çiller Köyü-Nallıhan, 27.3.2009)!:İktisatlı ve tedbirli olmanın önemini anlatan bir atasözü.
• Sanat altın bileziktir.
• Sarı saman, sarı liradır derler… Çankırı-Ilgaz-Aşağıdere köyünden, 1965'li Harun İyigüngör'den naklen Said Dağdaş, 3.11.2011). Bolluğunda bir kıymet taşımayan mal, talep arttığında kıymete biner. Bu nedenle tedbirli olmak ve bunun sonunda kazanç elde etmek mümkündür anlamında bir atasözü.
• Sayılı koyunu kurt kapmaz.
• Sen hot ben hot, kim dökecek koca öküze ot. {Burdur yöresinden; Evde kavga edip küsülü olan karı kocadan, ahırda aç kalan öküzler için kadının kocasına söylediği söz. Rahmetli anneannem Emine Çoban (Burdur, Eskiyere Köyü) anlatmıştı. Ekleyen: Cengiz Özdemir, 26 Nisan 2008 Antalya}
• Sen işlersen mal işler, insan böyle genişler.
• Sen kendini övme el seni övsün.
• Sen seversen oğlunu, o da sever oğlunu.
• Sepetteki karnıma, sandıktaki sırtıma.
• Sev beni, seveyim seni
• Sıpalı eşek, deste bozar (Kızılcahamam’lı bir kişiden naklen Celil YAMAN, 24.05.2006): “Çıkıntılık yapmak!„ benzeri, bir toplantının verimini bozacak şekilde konu ve kapsam dışına çıkmak, vb. aykırılıkları tanımlamada kullanılır.
• Sırça köşkte oturuyorsan, komşuna taş atma (Adanalı Fatih Kaya’dan nakleden 1979’lu, Bartın-Ulus’lu Celil Yaman'dan naklen Said Dağdaş, 13.05.2008)!
• Soğan diktim soğan çıktı, samsak (sarımsak) diktim samsak çıktı, cinsine koyduğum cinsine çekti (Fatmana Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş):
• Soğuk su, sıcak aş diş düşmanı, genç avrat koca herifin baş düşmanı.
• Sokma akılla ancak dokuz adım gidilir! (Mustafa Özel, Yeni Şafak, s. 22'den naklen Said Dağdaş, Nisan 2007).
• Sopayı yiyen eşek, atı geçer.
• Soy ara... Köpek eniği ara! (F. Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş, Aralık 1980). Herşeyin aslının iyi olmasına, özellikle evlilikte gözünden geçirdiğin adayın soyuna sopuna dikkat et anlamında. Köpekte bile olsa bu hususa önem ver anlamında... (Dağdaş ve ark., 2006).
• Soydur çeker, huydur geçer.
• Sormaz ki bilsin, sorsa bilirdi; bilmez ki sorsun, bilse sorardı.
• Söyle söyle o söz, doku doku o bez! (Çorum'lu Sadık Çelik'den naklen Said Dağdaş, 10.04.2007, Ankara). Laftan anlamayanı tarifte kullanılır.
• Söyle arkadaşını söyleyeyim sana seni.
• Söyleme dostuna, o da söyler dostuna. Bir gün olur kül basarlar postuna.
• Söylemeyen ağız, söyleyen ağzı yorar.
• Söz büyüğün sus küçüğün.
• Söz gümüş ise sükût altındır.
• Söz var insanı yola getirir, söz var insanı yoldan çıkartır.
• Söz var iş bitirir, söz var baş yitirir.
• Su akar, göz bakar, ıslık ne hacet? (Fatmana Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş). Cereyan eden hadise apaçık ortada, delile, vesileye ne hacet!.. (Dağdaş ve ark., 2006).
• Su akar yatağını bulur.
• Su akarın, yayla bakarın! (Mustafa Ali Gül, Dodurga, 16.7.2003). Yayla ve su paylaşımında kullanılan gelenek kuralını ifade eder (Dağdaş ve ark., 2006).
• Su akarken küpünü doldurur.
• Su akmayınca durulmaz.
• Su bulanmayınca durulmaz.
• Su testisi su yolunda kırılır.
• Suyun yakını kabı kel edermiş, ananın yakını da kızı kel edermiş! (Ayşe Yıldırım’dan nakleden 1972 doğumlu, Akseki-Kuyucak’lı Fatma Duru’dan naklen S.Dağdaş, 30.08.2008). Köy yakınındaki su, nitelikli yayla suyu değildir. Bu örnek verilerek yakın olmanın bazen olumsuz yönde etki bırakabileceği aktarılmaktadır.
• Su, ateş, Türk… Bu üçünden de ürk! (Gaziantep’li İhsan Biler’den naklen Said Dağdaş, 23.07.02). (Dağdaş ve ark., 2006).
• Suyun ımıl ımıl akanından, insanın yere bakanından korkulur! (H. Erdal (Kırıkkale, Delice)’dan naklen Said Dağdaş, 6.10.2003, İstanbul). (Dağdaş ve ark., 2006).
• Suyun yavaş akanından, insanın yere bakanından sakınmak lazımmış! (Manisa-Salihli-Köseler köyünden 1941’li Ali Değirmenci’den naklen Said Dağdaş, 16.12.2010, Salihli).
• Süprüntüyü yığmışlar, dağ oldum sanmış! Türk ata binmiş, bey oldum sanmış!.. (Fatmana Dağdaş'dan naklen oğlu Said Dağdaş, 1980): 50-60 sene öncesine kadar köylerde ağalık düzeni varken ağa ve sülalesi dışındaki halka Türk denilmekte imiş. Ağalara atfen söylenmiş olan bu sözde, halk hakir görülmektedir. O dönemi yansıtan bir anlayışın ürünü olarak ortaya çıkmış bir atasözüdür (Dağdaş ve ark., 2006). “Böğürtlen büyüye büyüye boy aldım sanmış, süprüntüyü yığmışlar dağ oldum sanmış, Türk ata binmiş bey oldum sanmış!” (Fatmana Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş, 09.1983) şeklinde de kullanılır (Fatmana Dağdaş’dan alınan bilgi.). "Abdal ata binince bey oldum sanır, şalgam aşa girince yağ oldum sanır!" atasözü de benzer anlamdadır... Yine, "Kamış ses verince, ney oldum sanır., İp gerilince, yay oldum sanır., Sarayda oturmakla, padişah olmaz kişi., Aptal ata binince, bey oldum sanır!.. " (Necati Doğru'dan nakleden Said Dağdaş, 08.02.2013) atasözü de bir başka sürümüdür (http://www.antoloji.com/bey-oldum-sanir-siiri/ (Son Erişim Tarihi: 25.2.2013).
• Sütten ağzı yanan, yoğurdu üfleyerek yer.