Türkçe atasözleri/B: Revizyonlar arasındaki fark

Vikisöz, özgür söz dizini
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
Değişiklik özeti yok
184. satır: 184. satır:
* '''Bıçağı kestiren kendi suyu, insanı sevdiren kendi huyu''' (Resul Tosun'dan naklen Said Dağdaş): Olgun insanı tarifte kullanılır. “Nevzat Yalçıntaş hoca Türkiye’yi ve sorunlarını, dünyayı ve duyarlılıklarını çok iyi bilen, Türkiye ve dünya çapında çok geniş bir çevreye sahip birkaç lisana vakıf değerli bir ilim adamıdır... Sosyal ilişkisi mükemmeldir. Kendisiyle konuşanlara öyle değer vererek hitap eder ve yaklaşır ki, onunla konuşan herkes kendisini dünyanın en büyük ve en önemli şahsiyyeti zanneder.”
* '''Bıçağı kestiren kendi suyu, insanı sevdiren kendi huyu''' (Resul Tosun'dan naklen Said Dağdaş): Olgun insanı tarifte kullanılır. “Nevzat Yalçıntaş hoca Türkiye’yi ve sorunlarını, dünyayı ve duyarlılıklarını çok iyi bilen, Türkiye ve dünya çapında çok geniş bir çevreye sahip birkaç lisana vakıf değerli bir ilim adamıdır... Sosyal ilişkisi mükemmeldir. Kendisiyle konuşanlara öyle değer vererek hitap eder ve yaklaşır ki, onunla konuşan herkes kendisini dünyanın en büyük ve en önemli şahsiyyeti zanneder.”
*Bindik bir alamete, gidiyoruz kıyamete... (Anonim)
*Bindik bir alamete, gidiyoruz kıyamete... (Anonim)
* '''Binersin, giderse at! Ne devlettir, ne devlet!..''' (Niksar-Serenli (Avara) köyünden Yusuf Yılmaz’ın “Niksar Folkloru” adlı lisans tezinden (s. 24) naklen Said Dağdaş, 26 Ağustos 2013, Ankara).
* Bilmemek ayıp değil, sormamak ayıp.{{VS|Bilmemek ayıp değil, sormamak ayıp}}
* Bilmemek ayıp değil, sormamak ayıp.{{VS|Bilmemek ayıp değil, sormamak ayıp}}
* '''Bilmemek ne iyi şeydir!''' Bazen bilinmesi gerekmeyeni bilmemek insana huzur verir anlamında. (Dodurgalı, 1317’li Galak Ramazan dayıdan nakleden Mehmed Baz’dan naklen Said Dağdaş)!
* '''Bilmemek ne iyi şeydir!''' Bazen bilinmesi gerekmeyeni bilmemek insana huzur verir anlamında. (Dodurgalı, 1317’li Galak Ramazan dayıdan nakleden Mehmed Baz’dan naklen Said Dağdaş)!

07.51, 27 Ağustos 2013 tarihindeki hâli

  • Baba! Nâçar ağlama! Gündür, gelir geçer ağlama! Bu kapıyı örten bir gün açar! Ağlama! Umutlu yaşamayı, Allah’a güvenmeyi daima hatırlatan bir atasözü. “Cahilim. Okur-yazarım yoktur. Bu sözü, Hacı Ahmed Köyündeki Rufailerden duydum.” (Erzurum-Horasan ilçesi Çiftlik köyünden 1941 doğumlu Cafer Konar’dan naklen Said Dağdaş, 15 Aralık 2011, Erzurum).
  • Baba koruk yer, oğlunun dişi kamaşır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baba malı tez tükenir, evlat gerek kazana.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baba oğluna bir bağ bağışlamış, oğul babaya bir salkım üzüm vermemiş.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baba vergisi görümlük, koca vergisi doyumluk.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baba borç yapar çol çocuk aç yatar.
  • Baba ekmeği zindan ekmeği, koca ekmeği meydan ekmeği.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baba mirası yanan mum gibidir.
  • Baba oğula bağ bağışlamış, oğul babaya bir salkım üzüm vermemiş.
  • Babadan mal kalır, kemal kalmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baban bana öğüt verirken, ben inek gözünde kırk sinek saydım.
  • Babası ölen bey, anası ölen kadın olur.
  • Babasına hayır etmeyenin kimseye hayrı olmaz.
  • Babaya dayanma, karıya güvenme.Vikisözlük'e bağlantı
  • Babadan ve kocadan, hoca olmaz (Kırıkkale-Keskin’li Ramazan Güven'den naklen Said Dağdaş, 24 Nisan 2007)!
  • Babamın öldüğüne yanmıyorum da, “Hüküm Allah’ın!„ diyenlere dayanamıyorum (Enver Oymak'dan naklen Said Dağdaş, 10.4.1994, Acıpayam-Darıveren’li)!
  • Baban döver hurmayla, eller döver yarmayla (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 24.2.2000): Aile büyükleri yine merhametlidir, başkaları onlar kadar merhametli olamazlar anlamında. Bu atasözündeki “hurma” kelimesinde; hurma dalının ince olması sebebiyle bununla vurmanın dövme bile sayılmayacağı vurgulanmış olabilir.
  • Babasından bir göz evi kalan, yerden direk çıktı demeyle birlikmiş (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, Dodurgalı, Eylül 1983)!
  • Baca eğri de olsa, dumanı doğru çıkar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bacanak bacanağı görünce arkası (g..tü) harman kadar olur (17.8.2005, 1972’li Hüseyin YAMAN’dan nakleden Celil Yaman'dan naklen Said Dağdaş, 1979’lu, Bartın-Ulus’lu)!
  • Bacası görülmeyen yerden kız alınmaz (6.8.2004, Ilgaz’lı Müslüm Hoca'dan naklen Said Dağdaş)!
  • Bacak kadar boyu var, türlü türlü huyu var
  • Bağ dua değil, çapa dua ister.
  • Bağa bak üzüm olsun, yemeye yüzün olsun.
  • Bağa gir izin olsun ki, yemeye yüzün ola.
  • Bağlı aslana tavşan bile hücum eder.
  • Bağrında merhameti olmayanın dini imanı olmazmış derler (1341'li F. Dağdaş'dan naklen oğlu Said Dağdaş, 10.7.2001):Kalbi katı, merhametsiz olmanın kötülüğünü tanımlamak için kullanılan bir atasözü.
  • Bana benden olur her ne olursa, başım rahat eder dilim durursa (Ufuk takvimi, 24.01.2001).
  • Bahar çiçeğiyle güzeldir.
  • Baht olmayınca başa, ne kuruda biter, nede yaşta.
  • Bakacağın yüze sıçma, sıçacağın yüze bakma.
  • Bakarsan bağ, bakmazsan dağ olur.
  • Bakıp geçme! Ricam budur ey Muhammed ümmeti… Mevtanın, diridendir bir Fatiha minneti. Mezar taşlarına da yazılan veciz bir ifade (Denizli-Buldan’lı Hafize Neyyire Hanım’dan nakleden kızından naklen Said Dağdaş).
  • Bakkal ölenin borcunu, diriye ödettirir.
  • Bakmakla öğrenilseydi, kediler kasap olurdu
  • Bal dök! Yala! (Said Dağdaş, 9.4.2013). Temizlik yapılan bir mekanın ne denli temiz olduğunu vurgulamak amacıyla kullanılır.
  • Bal döksen yalanır.
  • Bal olan yerde sinek de bulunur.
  • Bal yiyen baldan bıkar.
  • Bal yiyen, baldan usanır! (Fatmana Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş).
  • Bal demekle ağız tatlanmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balı parmağı uzun olan değil, kısmeti olan yer.
  • Baş olan boş olmaz (Resul Tosun'dan naklen Said Dağdaş):
  • Bana arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim! Türkiye Türkçesinde “Bana dostunu söyle! Sana kim olduğunu söyleyeyim!”, Azerbaycan Türkçesinde de “Mene dostunu göster, sene kim oldugunu deyim!" şeklinde de kullanılır. “Kişi, dost ve arkadaşının dini üzeredir…” hadisinin karşılığı olarak değerlendirilebilir ve benzer anlamdadır.
  • Mene dostunu göster, sene kim oldugunu deyim! (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizlili Said Dağdaş, 2 Ekim 2012). Türkiye Türkçesinde "Bana dostunu söyle! Sana kim olduğunu söyleyeyim!” veya “Bana arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim!” şeklinde de kullanılır.
  • Bana benden olur, her ne olursa, başım rahat bulur, dilim durursa.
  • Bana dokunmayan yılan bin yıl yaşasın.
  • Bârika-i hakikat, müsâdeme-i efkârdan doğar! (Namık Kemal’den nakleden Said Dağdaş). “Müzakerelerden gerçekler doğar!” atasözü (Dodurgalı, 1929 doğumlu Mehmed Baz'dan naklen Said Dağdaş, 20.07.2010) ile benzer anlamda. “… 'Bârika-i hakikat, müsâdeme-i efkârdan doğar.' Lügat-i Nâcî'de bu cümle, 'bârika' kelimesinin kullanımına örnek olarak verilir ve cümlenin 'Kemâl Bey'e ait olduğu belirtilir. Muallim Nâcî için de, çağdaşları için de 'Kemâl Bey' denince akla sadece Namık Kemâl gelir. … Nâmık Kemâl, neredeyse bir darb-ı mesel (atasözü) yaygınlığı kazanan vecizesinde, hakikat şimşeğinin doğuşunu fikirlerin çatışmasına bağlarken, şimşeğin oluşumunu örnek gösteren bir benzetme yapmıştır...” http://yenisafak.com.tr/yazarlar/?t=23.06.2012&y=KursatBumin
  • Baskın basanındır.
  • Baskısız yongayı yel alır.
  • Bastığın yer bayram olsun.
  • Baş başa, baş şeriata bağlı!.. (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş). Herkes, kurallara uymakla mükelleftir.
  • Baş başa, baş da padişaha bağlıdır.
  • Baş nereye giderse, oyak oradadır.
  • Başıma uymayan takke elin olsun.
  • Başındaki fese bak, girdiği kümese bak.
  • Başını ecemi berbere teslim eden, cebinde pamuk eksik etmesin.
  • Başsız evin köpeği çok havlar.
  • Bazen inek, erkek; bazen de dişi doğurur.
  • Babadan mal kalır,kemal kalmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Babanın sanatı oğula mirastır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Babasından mal kalan, merteği içinden bitmiş sanır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Babaya dayanma,karıya güvenme.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bahçene eriği, yakınına yörüğü yanaştırma (Serik’li, 1923 doğumlu yaşlı bir Yörük kadınından nakleden Mustafa Aydın’dan naklen Said Dağdaş, http://www.mustafaaydin.net/). ? Ne demek çok açık değil… "Eve yörük, bahçeye erik koyma!” atasözü ile benzer anlamda.
  • Baht olmayınca başta, ne kuruda biter ne yaşta.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bahtsızın bağına yağmur, ya taş yağar ya dolu.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bak bana bir gözle, bakayım sana iki gözle.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bakacağın yüze sıçma, sıçacağın yüze bakma.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bakan göze bağ olmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bakan yemez, kapan yer.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bakarsan bağ, bakmazsan dağ.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bakmakla usta olunsa kasap olurdu.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baktın ibrik akıyor; önce götünü yu, sonra aptes boz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baktın ki kar havası, eve gel kör olası.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baktın yarın yar değil, terkini kalmak az değil.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bal bal demekle ağız tatlanmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bal demekle ağız tatlanmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bal ile kaymak isteyen akçesine kıymak gerek.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bal ile kaymak yenir ama her keseye göre değil.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bal olan yerde sinek de olur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bal tutan parmağını yalar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balcı kızı daha tatlı.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balcının var bal tası, oduncunun var baltası.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balta değmedik ağaç olmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balta sapını yonamaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balı, parmağı uzun yemez, kısmetlisi yer.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balı dibinden, yağı yüzünden.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balı olan bal yemez mi?.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balık ağa girdikten sonra aklı başına gelir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balık baştan avlanır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balık baştan kokar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balık demiş ki: Etimi yiyen doymasın, avımı yapan gülmesin.Vikisözlük'e bağlantı
  • Balık çok konuşurum ama ağzım su dolu demiş.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bana benden olur her ne olursa, başım rahat eder dilim durursa (Ufuk takvimi, 24.01.2001).“Dilin durdu başın esen, dilin durmaz başın kesen (Fatmana Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 1341'li)„ atasözü ile aynı anlama gelmektedir.
  • Baskıdaki altından askıdaki salkım yeğdir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baskın basanındır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baskısız tahtayı yel alır, yel almazsa sel alır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baykuşun kısmeti ayağına gelir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bayram etiyle it tavlanmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bayramda borç ödeyene ramazan kısa gelir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bayramdan sonra gelen kınayı götüne yak.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baz bazla, kaz kazla, kel tavuk topal horozla.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bağ babadan, zeytin dededen kalmalı.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bağ bayırda, tarla çayırda.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bağa bak üzüm olsun, yemeye yüzün olsun.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bağı ağlayan yüzü güler.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bağın taşlısı, karının saçlısı.Vikisözlük'e bağlantı
  • Barika-i hakikat, müsademe-i efkardan doğar! (“Hakikat güneşi, fikirlerin çarpışması sonucu ortaya çıkar.”). Müzakerelerden gerçekler doğar! (Dodurgalı, 1929 doğumlu Mehmed Baz'dan naklen Said Dağdaş, 20.07.2010)! ” atasözü ile aynı anlamda.
  • Baş ağır gerek, kulak sağır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baş başa bağlı, baş da şeriata.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baş dille tartılır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baş kes, yaş kesme.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baş nereye giderse, ayak da oraya gider.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baş ol da eşek başı ol.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baş sallamakla kavuk eskimez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baş sağ olursa börk çok bulunur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baş yarılır börk içinde, kol kırılır kürk içinde.Vikisözlük'e bağlantı
  • Baş yastığı baş derdini bilmez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Başa gelen çekilir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Başa gelmeyince bilinmez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Başak büyüdükçe boynunu eğer.Vikisözlük'e bağlantı
  • Başım acemi berbere teslim eden, cebinden pamuğunu eksik etmez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Başın başı, başın da başı vardır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Başın sağlığı, dünya varlığı.Vikisözlük'e bağlantı
  • Başına gelen başmakçıdır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Başkasından kötek yemeyen, kendi yumruğunu Kocadağ Armudu sanırmış! (Göksun-K. Maraş'lı, 1951'li Zafer Aydın'dan naklen Said Dağdaş, 26.12.2006)... İleri-geri büyüklenme, kendini başkasından güçlü görme yanlışlığını ifade için kullanılır. Benzer şekilde kullanılan bir diğer atasözü de aşağıdadır: “El yumruğu yemeyen, kendi yumruğunu Mustafa Bey armudu sanırmış!” (Dağdaş ve ark., 2006)...
  • Başkasını suçlarken, diğer üç parmağınız kendinizi gösterir!.. (1971’li Musa Kaya’dan naklen Said Dağdaş, 5.4.2012, Tarsus).
  • El yumruğu yemeyen, kendi yumruğunu Mustafa Bey armudu sanırmış! (Dağdaş ve ark., 2006). İleri-geri büyüklenme, kendini başkasından güçlü görme yanlışlığını ifade için kullanılır. Benzer şekilde kullanılan bir atasözü de aşağıdadır: “Başkasından kötek yemeyen, kendi yumruğunu kocadağ armudu sanırmış! (Göksun-K. Maraş’lı, 1951’li Zafer Aydın’dan naklen Said Dağdaş, 26.12.2006)...
  • Başlamak, bitirmenin yarısıdır! (Said Dağdaş, 9.4.2013).
  • Başını sallamayan kavak olmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bebeler birbirinden huy kapar, ayranlarına su katar.
  • Bedava sirke baldan tatlıdır.
  • Bekâr gözü ile kız alınmaz.
  • Bekâr gözü kör gözü.
  • Bekâra karı boşamak kolay gelir.
  • Bekârlık maskaralıktır.
  • Bekarın ahmağı akşam, evlinin ahmağı sabah traş olur.
  • Bekârın parasını it yer, yakasını bit.
  • Bekleyen derviş muradına ermiş.
  • Bektaşi demiş ki: “Ne deden var, ne husan...“(Çankırılı bir taksi şoföründen naklen Said Dağdaş, -Ankara): Dedenin bakımı, masrafı yoksa derdin de yok anlamında. Çocuğun yoksa, evli değilsen derdin de azdır anlamında.
  • Ben ağa, sen ağa! İnekleri kim sağa (1956’lı, Kerkük’lü, Adil Demirci'den naklen Said Dağdaş, Temmuz 2005)?
  • Her akıl bir olsa, davara çoban bulunmaz (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, Aralık 1980)! Atasözü ile benzer anlamdadır.
  • Ben ben (benim) için demem, verseniz bile yemem (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 8.4.2000): Acıkan birisinin başkasının üzerinden acıktığını anlatmada kullandığı yol.
  • Ben, gücendiğim dağın odununu kırk sene yakmam! (Kırıkkale-Delice'li H. Erdal'dan naklen Said Dağdaş, 5.10.2003). Fikrinde, aldığı kararda, gücenmişliğinde, dargınlığında da kararlı olmayı ifade eder (Dağdaş ve ark., 2006).
  • Beşikte de var, eşikte de!.. (Dodurgalı Mehmed Baz’dan naklen Said Dağdaş, 1.7.2005)!.. Ölüm...
  • Beylere zor yok! (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 12.1979)!: Toplumda güçlü olanın işi zor olmaz. İşini her şartta görür, gördürür.
  • Bedava sirke baldan tatlıdır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bekar gözü, kör gözü.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bekarlık maskaralık.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bekarlık sultanlık.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bekarın parasını it yer, yakasını bit.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beleş atın dişine bakılmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beli kırığın halinden, duvardan düşen bilir! (1946’lı Orman Mühendisi Ünal Asan’dan naklen Said Dağdaş, İstanbul, 1.8.2012). Yaşanan sıkıntının düzeyini/derecesini en iyi anlayabilecek olanlar, benzer sıkıntıları önceden yaşayanlardır anlamında bir atasözü.
  • Ben özlerim yavrumu! Yavrum özler yavrusunu!.. (Dodurgalı Ayşe Emik’den nakleden 1965 doğumlu Dodurgalı Emine Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 6.1.2013).
  • Ben severim yavrumu! Yavrum sever yavrusunu!.. (Dodurgalı Ayşe Emik’den naklen kardeşi Said Dağdaş, 10.2.2013). “Ben severim yavrumu! Yavrum sever yavrusunu demiş derler!..”. Sevmenin, özlemenin doğallığını ifade için kullanılır
  • Benzeye benzeye yaz, benzeye benzeye kış olur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Berber berbere benzer ama, başın Allah'a emanet.Vikisözlük'e bağlantı
  • Berberin solumazı, tellağin söylemezi, kahvecinin söylemezi.Vikisözlük'e bağlantı
  • Berk kaçan atın boku seyrek düşer.Vikisözlük'e bağlantı
  • Besle kargayı, oysun gözünü.Vikisözlük'e bağlantı
  • Besle kargayı oysun gözünü.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beslemeyi eslemeden alma.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beterin beteri var.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bey ardından çomak çalan çok olur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bey aşı borç, düğün aşı ödünç.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bey buyurur, cellat keser.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bey oğlu kulluk, kul oğlu beylik.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beyazın adı tadı.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beyden gelen bey s ayılır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beyler buyruğu yoksula kan ağlatır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beylik çeşmeden su içme.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bez alırsan Musul'dan, kız alırsan asilden.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bezi herkesin arşınına göre vermezler.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beş kuruşun varsa beş yere düğümle.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beş kuruşun üstünde oturmaya beş batman göt gerek.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beş para giren ev yıkılmamış.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beş parmak bir olmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beş parmağın hangisini kessen acımaz?.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beş tavuğa bir horoz yeter.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beşe, bakma çiftten başka işe.Vikisözlük'e bağlantı
  • * Bıçağı kestiren kendi suyu, insanı sevdiren kendi huyu.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bıçağı kestiren kendi suyu, insanı sevdiren kendi huyu (Resul Tosun'dan naklen Said Dağdaş): Olgun insanı tarifte kullanılır. “Nevzat Yalçıntaş hoca Türkiye’yi ve sorunlarını, dünyayı ve duyarlılıklarını çok iyi bilen, Türkiye ve dünya çapında çok geniş bir çevreye sahip birkaç lisana vakıf değerli bir ilim adamıdır... Sosyal ilişkisi mükemmeldir. Kendisiyle konuşanlara öyle değer vererek hitap eder ve yaklaşır ki, onunla konuşan herkes kendisini dünyanın en büyük ve en önemli şahsiyyeti zanneder.”
  • Bindik bir alamete, gidiyoruz kıyamete... (Anonim)
  • Binersin, giderse at! Ne devlettir, ne devlet!.. (Niksar-Serenli (Avara) köyünden Yusuf Yılmaz’ın “Niksar Folkloru” adlı lisans tezinden (s. 24) naklen Said Dağdaş, 26 Ağustos 2013, Ankara).
  • Bilmemek ayıp değil, sormamak ayıp.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bilmemek ne iyi şeydir! Bazen bilinmesi gerekmeyeni bilmemek insana huzur verir anlamında. (Dodurgalı, 1317’li Galak Ramazan dayıdan nakleden Mehmed Baz’dan naklen Said Dağdaş)!
  • Bin atın varsa inişte in, bir atın varsa yokuşta bin.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bin bilsen de bir bilene danış.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bin dost az, bir düşman çok.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bin işçi, bir başçı.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bin kişi değmez bir kişi, bir kişi değer bin kişi.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bin merak, bir borç ödemez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bin nasihattan bir musibet yeğdir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bin nasihatten bir musibet yeğdir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bin tasa bir borç ödemez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bin ölçüp bir biçmeli.Vikisözlük'e bağlantı
  • Binin yarısı beş yüz o da ben de yok.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir abam var atarım, nerde olsam yatarım.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir adama kırk gün ne dersen o olur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir adam yedisinde neyse, yetmişinde de odur! . Bu tür atasözleri, genel olarak örnek vererek-temsil getirerek söylenir. Bu nedenle "Bir adam..." ve benzeri ön eklerle kullanılırlar. (İskilip’li, 1953’lü Ali Kemal Aksu’dan naklen Said Dağdaş, 10.11.2010)!: “İnsanoğlunun taşıdığı ırsi özellikleri, büyük ölçüde hayat serüveni içinde tavır ve davranışlarını belirler!” anlamında
  • Bir adamın adı çıkacağına canı çıksın.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir adamın sözü bir adama kolay.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir ambar buğdayın örneği bir avuçtur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir Arnavut/Bir Giritli bir bahçeye girmiş. Oğlu babasına haber vermiş. Babası oğluna: "İnek bahçede kalsın, Arnavut'u/Giritli'yi bahçeden çıkar yeter!" demiş... (Mersin-Erdemli'de birinden naklen Said Dağdaş, 04.2012).
  • Bir avuç altının olacağına bir avuç toprağın olsun.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir ağacın gölgesinde bir sürü yatar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir ağaçta gül de biter diken de.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir ağaçtan okluk da çıkar, bokluk da.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir ağızdan çıkan bin ağıza yayılır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir baba dokuz evladı besler, dokuz evlat bir babayı beslemez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir baba dokuz oğlu besler, dokuz oğul bir babayı beslemez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir baş soğan bir kazanı kokutur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir başa bir göz yeter.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir çocuğun iki ebesi olursa, bir bacağı sakat doğar! (Samsunlu 1320’li Netice Asan’dan nakleden 1946’lı Ünal Asan’dan naklen Said Dağdaş, Tarsus - Mersin, 4.4.2012).
  • Bir deli kuyuya bir taş atar, kırk akıllı çıkaramaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir deli kuyuya taş atmış, kırk akıllı çıkaramamış.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir dirhem et bin ayıp örter.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir dirhem gümüşün üstünde oturmaya bir kantar göt gerek.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir dönüm güzlük on dönüm yazlığa bedeldir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir el bir eli yıkar, iki el bir yüzü yıkar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir elin nesi var, iki elin sesi var.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir elinin verdiğini öbür elin görmesin.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir ev donanır, bir kız donanmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir evde gülügen kadın, anırgan eşek, bağırgan öküz şartımış (şart imiş) (Cemal Dağdaş’dan naklen F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 11.1982): Evin gönül huzuru için öncelikle hanımın neşeli olması gereklidir anlamında.
  • Bir evde, iki baş olmaz! Çok başlılık istikrarın düşmanıdır anlamında kullanılır (1929'lu Mehmed Baz'dan naklen Said Dağdaş, 10.2.2013, Denizli). "Bir çöplükte iki horoz ötmez." atasözü ile benzer anlamda...
  • Bir evde iki kız, biri çuvaldız, biri bez (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 22.2.2000). Evde çok kavga eden kızkardeşlerin kavgasının normal olduğunu ima eden bir atasözü. Genel anlamıyla kalabalık olan yerde kavganın eksik olmayacağını anlatan bir atasözü.
  • Bir evde düzen varsa düzen olmaz o evde.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir evde iki kız, biri çuvaldız biri biz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir fit bin büyü yerini tutar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir gece rahat uyudum. O gece de komşunun eşeği öldü (1980’li, Gaziantep, Şahinbey'li Muharrem Demirci'den naklen Said Dağdaş, 20.08.2005)... Rahata kavuştuğumu sandığım anda, beklenmedik bir başka mesele kapımı çaldı anlamında.
  • Bir gece, tavşan derisi bile katlanır! "Zorluğa tahammül et, katlan, pes etme!" anlamında bir atasözü (Köyceğiz-Karaçam köyü-Kırık Mahalleden, 1968'li Nuray Kaplan'dan naklen Said Dağdaş, 29 Ağustos 2012). Farklı kişilerle yapılan görüşmelerde ve sorgulamada esasen bu atasözünün, tavşan derisinin dayanma süresi ile ilişkilendirilerek “Altı ay…” vurgusu ile başladığı ve yaygın olarak bu ön ekle kullanıldığı görülmüştür. Komşu ilçe Acıpayam ve yörenin köy-kasabalarında “Altı ay, tavşan derisi bile dayanır!” şeklindeki kullanımı yaygındır.
  • Bir günlük beylik, beyliktir! (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş). Kürt atasözleri başlığı altında verilen "Bir günün boğası olayım, yüz günün ineği olmayayım! (Bıra cwangê rokê bım, ne çêleka sed roji bım.)" atasözü de, http://tr.wikiquote.org/wiki/K%C3%BCrt_atas%C3%B6zleri benzer manada kullanıldığı düşünülen bir atasözüdür (Said Dağdaş).
  • Bir iki ondört, ben örttüm sen de ört (Dedesi Mustafa Efendi’den nakleden F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 9.5.2000). Meseleyi büyütme, kapat, tatsızlık çıkmasın anlamında.
  • Bir insanın kendi kendine yaptığını, bütün köylü başına çokanlaşsa yapamaz! (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş). Bu anlamda ele alınabilecek bir söz şöyledir: “Hiç düşmanınız olmasa, size düşman olarak kendiniz yeter de artar.” . Kur’ an-ı Kerim’de “Allah yolunda harcayın. Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atmayın. Yaptığınızı güzel yapın. Allah güzel olanları sever” (Bakara Suresi, 195. ayet) ayetinde de insanın kendi kendine yapabileceği kötülüğe atıfta bulunulmaktadır. Aynı anlamda kullanılan bir diğer veciz söz de şöyledir:

"Kendi kendine ettiğini adem, Bir yere gelse edemez alem."

  • Bir kararında Mevla durur (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, Eylül 1985)! İnsan hayatı her türlü değişkenliğe açıktır. Sadece Allah daimdir ve ebedidir.
  • Bir keçi bir sürüyü bozar. {Ekleyen: Cengiz Özdemir, 26 Nisan 2008 Antalya}
  • Bir kurtlu incir, bir çuval inciri berbat eder! (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş).
  • Bir laf vardır: Baban döver hurmayla, eller döver yarmayla derler (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 24.2.2000).
  • Bir gitmeyince bir gelmez (Hasan Gölcük,1963’lü, 27.11.2009, Çerkeş)! (Kıymetli bir malı elden çıkarmayınca daha kıymetlisi elde edilmez anlamında (1938 Çerkeş doğumlu Şerife Gölcük’den nakleden Hasan Gölcük'den naklen (Yumaklı Köyü-Çerkeş) Said Dağdaş, 27.11.2009). “Sevdik gitmeyince sevdik gelmez!”(F.Dağdaş, Acıpayam-Dodurga'lı) atasözü ile benzer anlamda.)
  • Bir görüş, bir kör biliş.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir gözün gördüğü bir göze hayır etmez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir gün önce aptalın düşündüğü, bir gün sonra başına gelir! "Aptala malum olur!" atasözü ile benzer anlamda (Denizli-Eskere Orman İşletme Müdürlüğü bahçesinde, Eskerelilerle sohbet sırasında nakledilmiştir. Said Dağdaş, 30 Ağustos 2012, Denizli-Eskere).
  • Bir günlük beylik, beyliktir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir günlük ölüye üç gün yiyecek gerek.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir hatır, iki hatır, üçüncüde vur yatır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir inat, bir murat.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir kararda bir Allah.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir katar deveyi bir eşek yeder.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir korkak bir orduyu bozar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir koyundan iki post çıkmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir kötünün yedi mahalleye zararı vardır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir kılın bir örmeye faydası var.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir kızı bin kişi ister bir kişi alır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir kurbağa fazla uzağa sıçrayamaz (M. Baz, 07.2011)!
  • Bir mıh bir nal kurtarır, bir nal bir at kurtarır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir ocaktan okluk da çıkar, bokluk da.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir pire için bir yorgan yakılmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir selam bin hatır yapar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir senden büyüğün, bir de senden küçüğün sözünü dinle.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir söz ara bozar,bir söz ara düzer.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir söz bin büyüye bedeldir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir söz yola getirir, bir söz yoldan çıkarır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir sürçen atın başı kesilmez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir sıçrarsın çekirge, iki sıçrarsın çekirge, üçüncüde ele geçersin çekirge.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir tepe yıkılır, bir dere dolar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir tutam ot, deveyi yardan attırır! “Bir tutam ot, deveyi yardan düşürür!„ (F. Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş) atasözü ile benzer anlamda. Vermek, ikna gücünü artırır (Kadriye ELÇİN’den naklen Said Dağdaş, Antalya, 15.01.2005)
  • Bir tutam ot, deveyi yardan düşürür! “Bir tutam ot, deveyi yardan attırır!„ (F. Dağdaş’dan) atasözü ile benzer anlamda (Kadriye ELÇİN’den naklen Said Dağdaş, Antalya, 15.01.2005)
  • Bir uyuz, bir sürüyü boklar ! (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 9.7.2001):
  • Bir uyuz keçi bir sürüyü boklar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir yemem diyenden kork, bir oturmam diyenden.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir çiçekle bahar olmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir çiçekle yaz olmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir çöplükte iki horoz ötmez.Vikisözlük'e bağlantı Bir evde, iki baş olmaz! (1929'lu Mehmed Baz'dan naklen Said Dağdaş, 10.2.2013, Denizli) atasözü ile benzer anlamda...
  • Bir vuruşta, çam yıkılmaz! Hiçbir şey göründüğü kadar kolay değildir ve bir seferde olmaz manasında (Fatma Yaman (1916’lı)’dan nakleden Ulus-Bartın’lı Celil Yaman’dan naklen Said Dağdaş).
  • Bir yiğit kırk yılda gelir meydana, erebilene aşkolsun (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 12. 2. 2000):
  • Birden çıkan bine yayılır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Biri bilmeyen bini hiç bilmez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Biri yer biri bakar, kıyamet ondan kopar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Biribiri, adamı yer diri diri.Vikisözlük'e bağlantı
  • Birlikten kuvvet doğar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bitli baklanın kör alıcısı olur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Biz yenecek aşı, buğundan biliriz ! İnsanın niteliği davranışlarından bilinir anlamında (Dodurgalı Cıngıllı Molladan F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, Aralık 1984).
  • Bodur tavuk her zaman piliç görünür (31.5.2007, Aynur adlı bir fizik tedavi uzmanından naklen Celil Yaman, 1979’lu, Bartın-Ulus’lu)! Kilolu olmayan, minyon tipli insanlar, olduğundan daha genç görünür anlamında…
  • Boka nispetle tezek amberidir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bol bol yiyen bel bel bakar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bol ekmek harmanda, bol et kurbanda!.. (Kurban Bayramı, 19.10.2012, Denizli, Said Dağdaş). Herşey zamanında yenilir-içilir-kullanılır-dikkate alınır anlamında…
  • Borca haylık bir aylık.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borcun iyisi vermek, derdin iyisi ölmek.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borcun iyisi vermek! Derdin iyisi ölmek!.. Ölüm var. Borcun hemen ödenmesi uygundur. Uzun süre hasta kalıp yakınlarına bıkkınlık vermek yerine “eli-ayağı tutarken” dünyasını değiştirmenin en güzel ölüm olduğunu anlatır (Fatmana Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş, 1980, Dodurgalar, 1929'lu Mehmed Baz'dan naklen Said Dağdaş, 9.2.2013, Denizli). “Ya erek, ya görek! Gün ölümlü, gün akşamlı!..” (1929'lu Mehmed Baz'dan naklen Said Dağdaş, 9.2.2013, Denizli) atasözü ile de ilişkili bir atasözü.
  • Borç ağlatır! Dert söyletir!.. (Fatmana Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş, tarihsiz, 1980 öncesi).
  • Borç iyi güne kalmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borç uzayınca kalır, dert uzayınca alır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borç vermekle, düşman vurmakla.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borç yiyen kesesinden yer.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borç yiğidin kamçısıdır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borç ödemekle, yol yürümekle tükenir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borçlu ölmez, benzi sararır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borçlunun dili kısa gerek.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borçlunun duacısı alacaklıdır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borçlunun döşeği ateşten olur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borçlunun yalımı alçak olur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borçluysan ver kurtul! Dertliysen öl kurtul!.. Ölüm var. Borcun hemen ödenmesi uygundur. Uzun süre hasta kalıp yakınlarına bıkkınlık vermek yerine “eli-ayağı tutarken” dünyasını değiştirmenin en güzel ölüm olduğunu anlatır (Kızılcahamam-Şahinler köyünden 1929 doğumlu, 6.12.2012’de vefat eden Fatma Ablak’dan nakleden kızı 1954’lü Yurdagül Ceylan’dan naklen Said Dağdaş, 18 Mart 2013, Ankara). “Borcun iyisi vermek! Derdin iyisi ölmek!..” (F. Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş, 1980, Dodurgalar; 1929'lu M. Baz'dan naklen Said Dağdaş, 9.2.2013, Denizli) atasözünün farklı sürümü… Kahır baskın bir anlam taşır...
  • Borçsuz çoban yoksul beyden yeğdir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Borçtan korkan kapısını büyük açmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bostan gök iken pazaryapılmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bostana dadanan eşeğin kuyruğu, kulağı olmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boynuz kulaktan sonra çıkar, ama kulağı geçer.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boyuma göre boy buldum, huyuma göre huy bulamadım.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bozacının şahidi şıracı.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boğaz dokuz boğumdur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boş bakkal, da..aklarını tartar (İzmir’li birinden nakleden Tokat'lı Hasan Şanalmış'dan naklen Said Dağdaş, 7.1.2011)!
  • Boş başak dik durur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boş eşek yorga gider.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boş fıçı çok langırdar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boş gezmekten bedava çalışmak yeğdir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boş ite menzil olmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boşboğazı ateşe atmışlar, odunum yaş demiş.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boşboğazı ateşe atmışlar,odun yaş diye bağırmış.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boşboğazı cehenneme atmışlar, odun yaşdiye bağırmış.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bu abdestle daha çok namaz kılınır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buçuk kile zahire (zere) ile Başdeğirmen'in yolunu soruyorsun?! (Sözgelimi; sürüsünde 300 - 500 mal yerine 50-100 malı olanın gelir farkı gibi ulaşamayacağı hedefler peşinde koşanları tarifte kullanılır (Hacı Himmet dedenin kızı Keziban Hala'dan nakleden Hüseyin Burhan'dan naklen Said Dağdaş, 31 Mart 2013).
  • Bugünkü işini yarına bırakma.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bugünkü tavuk yarınki kazdan iyidir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bulanık su, balıkçının yarı kazancıdır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buldum bilemedim, bildim bulamadım.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bulutlar Muş’a gider, rençberler işe gider! Bulutlar Tev’e gider, rençberler köye gider! (Erzurum-Oltu-İğdeli köyünden, 1955 doğumlu Abdülkerim Demirci’den naklen Said Dağdaş, 19 Mayıs 2010, Erzurum). Tev: Erzurum’un kuzeyindeki yerleşim yerlerine verilen ad.
  • Burun yüzden düşmez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buyur, Allah’ın! (F. Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş). “- Buyurun! Dinliyorum… - Estağfirullah! Buyur, Allah’a mahsus!.. 1980). “Emir, Allah’a mahsus!” deyimi ile aynı anlamda. Tevazuyu, haddini aşmamayı hatırlatan bir atasözü/deyim.
  • Buyuran yorulmamış.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buyurmadan tutan evlat, gün doğmadan kalkan avrat, deh demeden yürüyen at.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buğday Hicaz'a giderken arpaya ince yufkaya karışma demiş.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buğday başak verince, orak pahaya çıkar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buğday başak verince orak pahaya çıkar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buğday ekmeğin yoksa buğday dilin de mi yok?.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buğday ile koyun, geri yanı oyun.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buğday mısıra demiş ki: Aş ol, keş ol, hamur işine karışma.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buğday yanında acı at da sulanır.Vikisözlük'e bağlantı
  • Buğdayım var deme ambara girmeyince, oğlum var deme yoksulluğa ermeyince.Vikisözlük'e bağlantı
  • Böyle baş böyle tıraş.Vikisözlük'e bağlantı
  • Böyle gelmiş böyle gider.Vikisözlük'e bağlantı
  • Böyle gerek danaya, buzağının hakkını yemeye.Vikisözlük'e bağlantı
  • Burnun dikip gezme! Gözün önüne bak! “Böbürlenme, alçak gönülü ol!” anlamında uyarı (Erzurum-Oltu’lu, 1964’lü Feyzullah Kılıç'tan naklen Said Dağdaş, 25.5.2010).
  • Bükemediğin eli öpeceksin.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bülbülü altın kafese koymuşlar, ah vatanım demiş.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bülbülün çektiği dili belası.Vikisözlük'e bağlantı
  • Büyük balık küçük balığı yer.Vikisözlük'e bağlantı
  • Büyük balık küçük balığı yutar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Büyük başın derdi büyük olur.Vikisözlük'e bağlantı
  • Büyük lokma ye büyük söyleme.Vikisözlük'e bağlantı
  • Büyük lokma ye büyük söz söyleme.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bıldırcının beyliği arpa biçilene kadar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bıyığın uzunsa borazan çal.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bıçak kınını kesmez.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bıçak yarası onulur, dil yarası onulmaz.Vikisözlük'e bağlantı
  • Beleş peynir fare kapanında bulunur.
  • Belli düşman, gizli dosttan yeğdir.
  • Benden sana öğüt, ununu elinle öğüt.
  • Benim adım Hıdır, elimden gelen budur.
  • Benim sakalım tutuştu, sen cigara yakmak istersin.
  • Besle kargayı oysun gözünü.Vikisözlük'e bağlantı
  • Besledik büyüttük danayı, şimdi tanımaz oldu anayı, babayı.
  • Beş kuruşluk fener o kadar yanar.
  • Beş parmağın beşi de bir değil
  • Beyaz saç, aklın değil yaşın işaretidir.
  • Bıçak sapını kesmez.
  • Bıçak yarası geçer, dil yarası geçmez.
  • Bıldır ki hurmalar götünü tırmalar.
  • Bilgisiz insan meyvesiz ağaca benzer.
  • Bilinmedik aş, ya karın ağrıtır ya baş.
  • Bilmediği beş vakit namaz, bilirde yanına varmaz.
  • Bilmediklerimi ayağımın altına koysam, başım göğe değer.
  • Bilmemek ayıp değil öğrenmemek ayıptır.
  • Bin atın varsa bin dinlen, bir atın varsa in dinlen.
  • Bin bilsen de bir bilene danış.
  • Bin dinle, bir söyle.
  • Bin ölçüp bir biçmeli.
  • Binde bir gelinen yere gül döşerler, her gün gelinen yere kül döşerler.
  • Binin yarısı beş yüz o da ben de yok.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir adamın adı çıkacağına, canı çıksın.
  • Bir adamın karısı onun yarısıdır.
  • Bir ağaçta gül de biter, diken de.
  • Bir ağaçtan, oklukta çıkar boklukta.
  • Bir ağızdan çıkan, bin ağza yayılır.
  • Bir ahırda at da bulunur eşek de.
  • Bir ayağı çukurda
  • Bir bulutla kış gelmez.
  • Bir bütün bir yarımdan iyidir.
  • Bir dalın gölgesinde bin koyun eğlenir.
  • Bir dirhem et, bin ayıp örter.
  • Bir elin nesi var, iki elin sesi var.
  • Bir elin verdiğini, öbür elin duymasın.
  • Bir eve bir baca, bir kadına bir koca.
  • Bir fincan kahvenin kırk yıl hatırı vardır.
  • Bir işe başlamak, bitirmenin yarısıdır.
  • Bir koyun başı pişinceye kadar, kırk kuzu başı pişer.
  • Bir koyundan iki post olmaz.
  • Bin nasihatten bir musibet yeğdir.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bir nalına vurur, bir mıhına.
  • Bir yerim diyenden birde yemem diyenden kork.
  • Bir yiğit kırk yılda meydana gelir.
  • Biri eşikte, biri beşikte.
  • Biri yer, biri bakar, kıyamet ondan kopar.
  • Birlikten kuvet doğar.
  • Bitli baklanın kör alıcısı olur.
  • Bize gelince yiyip içelim, size gelince gülüp geçelim.
  • Boğaz, insanı iki adam yapmaz ama, iyi bir adam yapar (Hamid Erdal'dan naklen Said Dağdaş, 2.2.2000):
  • Boğulursan büyük suda (denizde) boğul.
  • Bok ile yapılan, sidik ile yıkılır (F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, Aralık 1980)! Haram ile kazanılan mal heba olur. Bu manayı vermek için “Haydan gelen, huya gider“ atasözü de kullanılır.
  • Bokunu yiyen kepçesini kaldırır (22.7.2001, Ankara Gazi Mahallesi pazarı, Ankara-Kızılcahamamlı bir satıcıdan nakleden said Dağdaş).
  • Borcun iyisi vermek, derdin iyisi ölmektir.
  • Bokunu yiyen kepçesini taşır! (Mehmed Baz'dan naklen Said Dağdaş, 14.11.2011).
  • Borcun iyisi vermek, derdin iyisi ölmektir.
  • Bugün elini veren yarın götünü verir.
  • Borç yiğidin kamçısıdır.
  • Boş çuval dik durmaz (Resul Tosun) :
  • Boş duranı Allah da sevmez kulu da...
  • Boş fıçı çok langırdar.
  • Boş testiyle dolu testi çarpıştığında, zararı daha çok dolu testi görür! (1971’li Musa Kaya’dan naklen Said Dağdaş, 5.4.2012, Tarsus).
  • Boş torbaya hayvan inmez!:- Ne zahmet ettin Şerife bılla? - Boş torbaya hayvan inmez dememişler boşuna... (Darıveren’li Hüseyin ağanın hanımından naklen Dodurgalı Ayşe Mak'dan naklen Said Dağdaş, 20.8.2003).
  • Boşadığın karının (hanımın) topuğuna bakılmaz! (Dodurgalı, 1949’lu Halil Ay'dan naklen Said Dağdaş)! Kürt atasözleri başlığı altında verilen "Ê jınê berde lı paniyê nanêre. - 'Kariyi bosayan ardindan bakmaz'." atasözü de benzer manada kullanıldığı düşünülen bir atasözüdür (Said Dağdaş).
  • Boşboğazı ateşe atmışlar,odun yaş diye bağırmış.Vikisözlük'e bağlantı
  • Boşboğazın sigarası yanmaz.
  • Boyum sıra buldum, huyum sıra bulamadım (Hacı Hatiplerin Hasibe’den nakleden F. Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş, 24.2.2000): Dengime düşemedim, huyuma uygun biriyle evlilik yapamadım anlamında.
  • Bozacının şahidi şıracı.Vikisözlük'e bağlantı
  • Böğürtlen büyüye büyüye boy aldım sanmış, süprüntüyü yığmışlar dağ oldum sanmış, Türk ata binmiş bey oldum sanmış (Fatmana Dağdaş, 09.1983): 50-60 sene öncesine kadar köylerde ağalık düzeni varken ağa ve sülalesi dışındaki halka Türk denilmekte imiş. Ağalara atfen söylenmiş olan bu sözde, halk hakir görülmektedir. O dönemi yansıtan bir anlayışın ürünü olarak ortaya çıkmış bir atasözüdür (Fatmana Dağdaş’dan alınan bilgi.). "Süprüntüyü yığmışlar, dağ oldum sanmış! Türk ata binmiş, bey oldum sanmış!.." (Fatmana Dağdaş'dan naklen oğlu Said Dağdaş, 1980) ilaveli şekli ile de kullanılır. Son derece zekice tasarlanmış, toplum hayatında yaşanan olağan veya olağandışı gelişmelerin, tabiatla iç içe yaşanan hayatın örnekleri ile desteklendiği güzel bir atasözü örneğidir.
  • Bu arpa kelle bağlamaz ((1950’li Mehmed Yaman’dan nakleden Celil Yaman’dan naklen Said Dağdaş, 30.09.2007)! “Bundan hayır çıkmaz/Bundan iş çıkmaz!” anlamında olumsuzluk kanaatini ortaya koyan değerlendirme.
  • Bu davullar sana çalınıbbarı (çalınıyor) kızım, ama benim senden umudum yok! (Mehmed Baz, 1999): Beceriksiz, işten anlamayan kişi için söylenmektedir.
  • Bu dünya iki kapılı handır, gelen bilmez giden bilmez.
  • Bugünün işini yarına bırakma! “İçki kötüdür! Kumar da kötüdür! İhmal, bunlardan da kötüdür!..” (1929'lu Mehmed Baz'dan naklen Said Dağdaş, 26.10.2012, Denizli) atasözü ile benzer anlamda. Miskinliğe, tembelliğe karşı uyarı atasözü...
  • Bugünün küçükleri yarının büyükleri.
  • Budalanın yağı çok olursa sakalına sürer.
  • Bugün bana ise yarın sana.
  • Bugünkü işini yarına bırakma.
  • Bugünkü tavuk, yârınki kazdan iyidir.
  • Buğday başak verince orak pahaya çıkar.Vikisözlük'e bağlantı
  • Bülbülü altın kafese koymuşlar "ah vatanım" demiş.
  • Bülbülün çektiği; dili belasıdır.
  • Büyük boğaz, küçük boğaz, beşikteki başını sallar (Hasibe nineden nakleden F. Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş, 8.4.2000): Çor çocuğu fazla olanın yaşadığı telaşı, sıkıntıyı anlatan bir atasözü.*Büyük ekmek, büyük bezeden olur.
  • Büyük lokma çukurda kalır
  • Büyük zekâlar birlikte düşünürler.
  • Ben diyorum hadımın sen diyorsun oğuldan uşaktan neyin var.
  • Bugün elini veren yarın götünü verir.