Azerbaycan atasözleri: Revizyonlar arasındaki fark

Vikisöz, özgür söz dizini
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok
k 88.255.168.162 mesaj tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, 37.61.91.71 tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi.
5. satır: 5. satır:
*Açın imanı olmaz, dokun gümanı.
*Açın imanı olmaz, dokun gümanı.
*Ağaç bar verince başını aşağı eğer.
*Ağaç bar verince başını aşağı eğer.
* '''Agac bar verende basini asagi eyer!''' Azerbaycan Türkçesinde kullanılan (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012) bir atasözü.
* '''Ağlama naçar ağlama! Gün gelib keçer ağlama! Felek bağlayan kapını, Bir gün de açar ağlama!..''' (Bakü'lü, 1969'lu Ruşen Abbasoğlu'ndan naklen Said Dağdaş, 19 Eylül 2013, Erzurum). ''"Baba! Nâçar ağlama! Gündür, gelir geçer ağlama! Bu kapıyı örten bir gün açar! Ağlama! "'' atasözünü Ruşen Beye söylediğimde, Azerbaycan'da kullanılan şekli budur şeklinde üstteki atasözünü aktarmıştır.
* '''Baba! Nâçar ağlama! Gündür, gelir geçer ağlama! Bu kapıyı örten bir gün açar! Ağlama!''' Umutlu yaşamayı, Allah’a güvenmeyi daima hatırlatan bir atasözü. “Cahilim. Okur-yazarım yoktur. Bu sözü, Hacı Ahmed Köyündeki Rufailerden duydum.” (Erzurum-Horasan ilçesi Çiftlik köyünden 1941 doğumlu Cafer Konar’dan naklen Said Dağdaş, 15 Aralık 2011, Erzurum). 19 Eylül 2013 tarihinde, bu atasözünü paylaştığımda, Bakü'lü, 1969'lu Ruşen Abbasoğlu atasözünün Azerbaycan'da kullanılan şekli budur diyerek benzer anlamdaki “Ağlama naçar ağlama! Gün gelib keçer ağlama! Felek bağlayan kapını, Bir gün de açar ağlama!... atasözünü aktarmıştır (19 Eylül 2013, Erzurum).
*Akıl yaşta değil baştadır.
*Akıl yaşta değil baştadır.
*Ana gibi yar olmaz, vatan gibi diyar.
*Ana gibi yar olmaz, vatan gibi diyar.
* '''Araz (Aras nehri) her zaman kütük getirmez!'''. Türkiye Türkçesindeki; "Dere her zaman kütük getirmez" (1929 doğumlu M. Baz'dan naklen Said Dağdaş, 22.08.02, Denizli-Dodurgalar)"! atasözü ile aynı anlamda... Her zaman ticarette kazanç olmayabilir, bu nedenle ileriye dönük tedbir almak gereklidir anlamında.
*Araz (Aras nehri) her zaman kütük getirmez. Türkiye Türkçesindeki; "Dere her zaman kütük getirmez" (1929 doğumlu M. Baz'dan naklen Said Dağdaş, 22.08.02, Denizli-Dodurgalar)"! atasözü ile aynı anlamda... Her zaman ticarette kazanç olmayabilir, bu nedenle ileriye dönük tedbir almak gereklidir anlamında.
* '''Agil artdiqca soz azalar!''' "Akıllı adam az konuşur!" anlamında, Azerbaycan Türkçesinde kullanılan (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012) bir atasözü.
* '''Agil yasda deyil basdadir!''' ("Akıl yaşta değil, baştadır!" atasözünün Azerbaycan Türkçesindeki sürümü (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012). Akıl insanoğlunu diğer insanlardan farklı kılan ve yaşla ilgisi olmayan ırsi bir yetenektir anlamında.
* '''Alim olmaq asandir, insane olmaq cetin!''' Olgunlaşmak son derece zordur anlamında (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizlili Said Dağdaş, 2 Ekim 2012).
*Aslanın erkeği dişisi olmaz.
*Aslanın erkeği dişisi olmaz.
*Aşığa Bağdat uzak değil.
*Aşığa Bağdat uzak değil.
*At ölür nalı kalır, yiğit ölür namı kalır.
*At ölür nalı kalır, yiğit ölür namı kalır.
*At ölür, köpeklere bayram olur.
*At ölür, köpeklere bayram olur.
* '''Ata, evin direyidir!''' (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizlili Said Dağdaş, 2 Ekim 2012).
*Adam var adamların nakşıdır adam var eşşek ondan yahşıdır.
*Adam var adamların nakşıdır adam var eşşek ondan yahşıdır.
*Alca limon deyende dilin aci olur.
*Alca limon deyende dilin aci olur.
*Ağlama naçar ağlama! Gün gelib keçer ağlama! Felek bağlayan kapını, Bir gün de açar ağlama!..


==B==
==B==
*Boynuzsuz öküzün ahı boynuzlu öküze kalmaz.
*Boynuzsuz öküzün ahı boynuzlu öküze kalmaz.
*Bugünün işini sabaha koyma (yarına bırakma).
*Bugünün işini sabaha koyma (yarına bırakma).
*Bir Azeri kızı al, evin pak eyliye! Bir Rus kızı al, gönlün hoş eyliye!
* '''Bir Azeri kızı al, evin pak eyliye! Bir Rus kızı al, gönlün hoş eyliye!..''' Azerbaycan'da kullanılan bir atasözü. (Bakü'lü, 1969'lu Ruşen Abbasoğlu'ndan (Rovshan Abbasov) naklen Said Dağdaş, 19 Eylül 2013, Erzurum). Bakü'lü Ruşen Abbasoğlu; bir diğer Azerbaycan'lı Türk'den naklettiğini belirten Zafer Kızılca'dan nakledilen “Bir Azeri kızı al, evin pak eyliye! Bir Rus kızı al, gönlün hoş eyliye! Bir Türk kızı al, tatlı cana kast eyliye!” şeklindeki eklemenin, Azerbaycan'da bilinmediğini söyledi.
*Boş qazandan səs çox gələr!
* '''Bir Azeri kızı al, evin pak eyliye! Bir Rus kızı al, gönlün hoş eyliye! Bir Türk kızı al, tatlı cana kast eyliye!..''' (1976'lı Erzurum'lu Zafer Kızılca'dan naklen Said Dağdaş, 19 Eylül 2013, Erzurum). Bakü'lü Ruşen Abbasoğlu; bir diğer Azerbaycan'lı Türk'den naklettiğini belirten Zafer Kızılca'dan nakledilen sondaki bu eklemenin, Azerbaycan'da bilinmediğini söyledi. Biz de bu görüşe katılıyoruz. Muhtemelen atasözüne eklenen son cümle, Türkiye'de eklenmiş ve Türk erkeklerin kullanıma sunduğu bir eklemedir. Çünkü, Azeri Türkleriyle ve Rus kızlarıyla evlenen Türkiye Türklerinin sayısı ve oranı belirgin biçimde yüksektir.
* '''Boş qazandan səs çox gələr!''' (Boş kazandan ses çok gelir!). (Azerbaycan Türkçesinde)-(Bakü'lü, 1969'lu Ruşen Abbasoğlu'ndan naklen Said Dağdaş, 23 Eylül 2013).


==Ç==
==Ç==
* '''Cayi kecmeden hop deme!''' ("Dereyi görmeden paçaları sıvama!" anlamında (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizlili Said Dağdaş, 2 Ekim 2012).
* '''Cox isteyen azdan da olar!''' "Çok isteyen azdan da olur!" (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdurlu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizlili Said Dağdaş, 2 Ekim 2012).
*Çöreği (ekmeği) çörekçiye ver birini de üstelik.
*Çöreği (ekmeği) çörekçiye ver birini de üstelik.
*Çıra dibine ışık vermez.
*Çıra dibine ışık vermez.
37. satır: 28. satır:
==D==
==D==
*Dağ dağa raslamaz ama insan insana rastlar.
*Dağ dağa raslamaz ama insan insana rastlar.
* '''Dama dama göl olur, dada dada heç olur!''' (Selahaddin Kusekenani-Şarki Azerbaycan-İRAN, 6.6. 1999, Orman Mühendisi'nden naklen Said Dağdaş): “Damlaya damlaya göl olur!" atasözünün Azeri Türkçesindeki karşılığı. "Azar azar kullanmakla biter" anlamında.
*Dama dama göl olur, dada dada heç olur (Selahaddin Kusekenani-Şarki Azerbaycan-İRAN, 6.6. 1999, Orman Mühendisi'nden naklen Said Dağdaş): “Damlaya damlaya göl olur!" atasözünün Azeri Türkçesindeki karşılığı. "Azar azar kullanmakla biter" anlamında.
*Dere kenarına ev yaparsan bilesin ki sel malıdır, Kendin yaşlı avrat genç bilesin ki el malıdır.
*Dere kenarına ev yaparsan bilesin ki sel malıdır, Kendin yaşlı avrat genç bilesin ki el malıdır.
* '''Derd paylasmaqla azalar, sevgi paylasmaqla artar!''' (Azerbaycan-Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizlili Said Dağdaş, 2 Ekim 2012) şeklinde kullanılmaktadır. İnsanlar arasındaki ilişkilerde paylaşmanın önemini, bunun toplum hayatının önemli bir unsuru olduğunu vurgulayan- hatırlatan bir atasözü. “Derdini söylemeyen derman bulamaz!” (Fatmana Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş) atasözü ile anlam yakınlığı vardır.
*Dost dar (kötü) günde tanınar.
*Dost dar (kötü) günde tanınar.
* '''Dost dar gunde taninar!''' ''“Dost kara günde belli olur!”'' atasözü ile benzer anlamda (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012).
*Dost dosta ten gerek, ten olmasa gen gerek.
*Dost dosta ten gerek, ten olmasa gen gerek.
*Dünya bir yağlı kuyruktur, yiyebilene aşkolsun.
*Dünya bir yağlı kuyruktur, yiyebilene aşkolsun.


==E==
==E==
* '''El gücü, sel gücü''' (Selahaddin Kusekenani, İran, Şarki Azerbaycan Eyaleti, (6 Haziran 1999, Beyşehir): "Bir elin nesi var, iki elin sesi var!" atasözü anlamında. Selahaddin Bey bu ata sözünü “Birlikte bir iş görer, yahşidir. Hatmin, adam muvaffak ola.” şeklinde Azeri Türkçesi ile açıklamıştır (Said Dağdaş).
*El gücü, sel gücü (Selahaddin Kusekenani, İran, Şarki Azerbaycan Eyaleti, (6 Haziran 1999, Beyşehir): "Bir elin nesi var, iki elin sesi var!" atasözü anlamında. Selahaddin Bey bu ata sözünü “Birlikte bir iş görer, yahşidir. Hatmin, adam muvaffak ola.” şeklinde Azeri Türkçesi ile açıklamıştır (Said Dağdaş).
*El kızı bulunur, kardeş bulunmaz, Kardeş bulunur Ana Baba bulunmaz.
*El kızı bulunur, kardeş bulunmaz, Kardeş bulunur Ana Baba bulunmaz.
* '''Evvel mescidin içi, sonra eşiği (dışı)!''' (S. Kusekenani'den naklen Said Dağdaş, 6.6.1999): Önce kendi menfaatim, sonra başkaları anlamında. Azeri Türkçesinde “eşik” kelimesi Türkiye Türkçesinde olduğu gibi hem kapının eşiği deyiminde olduğu gibi bildiğimiz manada, hem de evin dışarısı anlamında kullanılmaktadır.
*Evvel mescidin içi, sonra eşiği (dışı) (S. Kusekenani, 6.6.1999): Önce kendi menfaatim, sonra başkaları anlamında. Azeri Türkçesinde “eşik” kelimesi Türkiye Türkçesinde olduğu gibi hem kapının eşiği deyiminde olduğu gibi bildiğimiz manada, hem de evin dışarısı anlamında kullanılmaktadır (Said Dağdaş).


==G==
==G==
* '''Gecenin xeyirindense sabahin seri yaxsidir!''' (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012). “Akşamın hayrından, sabahın şerri…” atasözü ile benzer anlamda.
* Geçme namert köprüsünden, qoy aparsin sel seni. Yatma tilki gölgesinde qoy yesin aslan seni.
* Geçme namert köprüsünden, qoy aparsin sel seni. Yatma tilki gölgesinde qoy yesin aslan seni.
* '''Gezmeye qerib olke,olmeye veten yaxsi!''' Azerbaycan Türkçesinde kullanılan (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012) bir atasözü.
* Göz görmek için, gönül sevmek içindir.
* Göz görmek için, gönül sevmek içindir.
* '''Guc, birlikdedir!''' (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012). Azerbaycan'da da kullanılan “El derken dudak açılır, birbirin derken birleşir!..” atasözü ile benzer anlamda.


==H==
==H==
* Halva halva demekle ağız şirin olmaz.
* Halva halva demekle ağız şirin olmaz.
* '''Halva halva demekle agiz sirin olmaz!''' Azerbaycan Türkçesinde kullanılan (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012) bir atasözü.
* '''Her parlayan qizil deyil!''' Azerbaycan Türkçesinde kullanılan (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012) bir atasözü.
* '''Her zatın tazesi, dostun köhnesi!''' (İran Azerbaycanından Tebrizli S.Kusekenani’den naklen Said Dağdaş, 6 Haziran 1999)!.. (Dağdaş, 2006).
* Herşeyin tazesi, dostun eskisi.
* Herşeyin tazesi, dostun eskisi.

* '''Hormet hormete baglidir!''' "Varış olur geliş, tarhanaya bulgur salış!" atasözü ile benzer anlamda (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012).
* '''Huren it qapmaz!''' (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizlili Said Dağdaş, 2 Ekim 2012). Zarar vermek isteyen, düşmanlık yapmak niyetinde olan aşikare değil, gizlice yapar anlamında. “Üren it ısırmaz (kapmaz)!” atasözünün Azerbaycan şivesindeki farklılıktan kaynaklanan sürümü. Türkiye Türkçesinde, ''“Havlayan köpek ısırmaz!”, “Isıracak köpek, dişini göstermez!”'' gibi örnekleri de kullanılır.


==İ==
==İ==
* İnsaf dinin yarısıdır (Selahaddin Kusekenani, Tebrizli Orman Mühendisi, 6.6.1999, Antalya, Cevizli’de naklen alınmıştır): Azeri Türkçesinden bir atasözü.
* '''Igid oler adi qalar!''' ''“Yiğit ölür, adı/namı kalır!”'' atasözünün Azerbaycan şivesindeki farklılıktan kaynaklanan sürümü (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizlili Said Dağdaş, 2 Ekim 2012).
* İt karı bolsar, yatıp ürür (Eski Doğu Türkistan atasözü, Yaşar Süngü’den naklen, 29.08.2007, Yeni Şafak, s. 5). 22 Temmuz 2007 seçimlerinin sonuçları için kullanılabilir... “Kuvvetten düşen it, yatıp ürür” ya da “Yaşlanan it, yatıp ürür.” şeklinde Türkiye Türkçesine aktarılabilecek bir atalar sözü. Toplum nezdine itibarı kalmayan, sadece ortalığı velveleye verir anlamında (Said Dağdaş).
* '''İnsaf dinin yarısıdır!''' (Selahaddin Kusekenani, Tebrizli Orman Mühendisi, 6.6.1999, Antalya, Cevizli’de naklen alınmıştır). Azeri Türkçesinden bir atasözü.
* '''İt karı bolsar, yatıp ürür!''' (Eski Doğu Türkistan atasözü, Yaşar Süngü’den naklen, 29.08.2007, Yeni Şafak, s. 5). 22 Temmuz 2007 seçimlerinin sonuçları için kullanılabilir... “Kuvvetten düşen it, yatıp ürür” ya da “Yaşlanan it, yatıp ürür.” şeklinde Türkiye Türkçesine aktarılabilecek bir atalar sözü. Toplum nezdine itibarı kalmayan, sadece ortalığı velveleye verir anlamında (Said Dağdaş).
*İti tutarken(köpek alırken) bile esline (soyuna) bak.
*İti tutarken(köpek alırken) bile esline (soyuna) bak.
*İt itliğini elden bırakır sümsünmeyini (sümsünmek = başıboş gezinmek) elden bırakmaz.
*İt itliğini elden bırakır sümsünmeyini (sümsünmek = başıboş gezinmek) elden bırakmaz.
78. satır: 59. satır:
*Kadın Allahın erkeğe gönderdiği en büyük hediyedir.
*Kadın Allahın erkeğe gönderdiği en büyük hediyedir.
*Kadınsız erkek susuz çöle benzer, yalnızlıkdan kurur.
*Kadınsız erkek susuz çöle benzer, yalnızlıkdan kurur.
* '''Qizim dedim, gelinim sen esit!''' (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012). “Kızım sana söylüyorum. Gelinim sen işit!” (1341'li Fatmana Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş) atasözü ile benzer anlamda.
* '''Kisinin adi cixinca, cani cixsin daha yaxsidi!''' "Adım çıkmış dokuza, inmez sekize!", “Kişinin adı çıkacağına canı çıksın!” (Aksekili M. Ali Şener'den naklen Said Dağdaş, 11.9.2010) atasözlerinin Azerbaycan Türkçesindeki benzer anlamdaki sürümü (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012).
* '''Kisinin sozu bir olar!''' Erkek, sözüne güvenilen adamdır! anlamında bir atasözü (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012). “Söz bir, Allah bir!” atasözü ile benzer anlamda…
* '''Komşu komşudan mal aparar irs aparar''' ''(yetişer, kalar!)'' “(Tebrizli Orman Mühendisi S. Kusekenani, 1999). “Komşu komşuya mirasçı olacak kadar yakındır.” anlamında (Dağdaş ve ark., 2006).
* '''Qonaq umdugunu yox tapdigini yeyer!''' (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizlili Said Dağdaş, 2 Ekim 2012) şeklinde kullanılmaktadır. “Misafir, umduğunu değil, bulduğunu yer!” (Fatmana Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş) atasözü ile anlam yakınlığı vardır. Qonak: "Misafir" anlamında...
*Kör köre "kör" demezse bağrı çatlar.
*Kör köre "kör" demezse bağrı çatlar.
* '''Kor kora kor demese ureyi partlayar!''' Azerbaycan Türkçesinde kullanılan (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012) bir atasözü.
* '''Qorxan goze cop düşer!''' Azerbaycan Türkçesinde kullanılan (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012) bir atasözü.
*Kötü günün ömrü az olur.
*Kötü günün ömrü az olur.


==M==
==M==
* '''Mene dostunu göster, sene kim oldugunu deyim!''' (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012). Türkiye Türkçesinde ''"Bana dostunu söyle! Sana kim olduğunu söyleyeyim!”'' veya ''“Bana arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim!”'' şeklinde de kullanılır.
*Mert bir kere ölür, namert bin kere.
*Mert bir kere ölür, namert bin kere.
*Meşe (orman) çakalsız olmaz.
*Meşe (orman) çakalsız olmaz.
*Mart çıxdı, dərd çıxdı.
* '''Mart çıxdı, dərd çıxdı....''' (Mart çıktı, dert çıktı...) (Azerbaycan Türkçesinde)-(Bakü'lü, 1969'lu Ruşen Abbasoğlu'ndan naklen Said Dağdaş, 23 Eylül 2013). “Mart ayının çok zorlu geçebileceğini, Mart bitince baharın bütün güzelliğiyle tamamen yerleşeceği umudunu hatırlatan bir Azerbaycan atasözü.
* '''Misafir, umduğunu değil, bulduğunu yer!''' “(Fatmana Dağdaş'dan naklen Said Dağdaş). Azerbaycan Türkçesinde ''“Qonaq umdugunu yox tapdigini yeyer!”'' şeklinde kullanılır.


==O==
==O==
100. satır: 72. satır:


==S==
==S==
* '''Sen Allah’ınan ol, Allah senlendir!''' (Tebriz’li S. Kusekenani’den naklen Said Dağdaş, 6.6.1999), (Dağdaş ve ark., 2006).
* '''Sonraki pesmanciliq fayda etmez!''' "Son pişmanlık fayda vermez!" atasözü ile benzer anlamda (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli'li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012).
*Suyu şeffaf yapan temizliği, insanı temiz yapan namusudur.
*Suyu şeffaf yapan temizliği, insanı temiz yapan namusudur.


==T==
==T==
* '''Tanrı biler! Kim kazanır? Kim yer?''' (Tebriz’li S. Kusekenani'den naklen S. Dağdaş, 6.6.1999).
*Tek elden ses çıxmaz.
*Tek elden ses çıxmaz.
* '''Türk’ün sözü!..''' (Azerbaycan Türkçesinde)-(Bakü'lü, 1969'lu Ruşen Abbasoğlu'ndan naklen Said Dağdaş, 1 Ekim 2013). “Allah seni inandırsın ki doğru söylerim!” manasında, sözüne güven ve kesin doğruluk katan, asla yalan lafın bulunmadığını vurgulayan bir anlam taşır. “Mesalen, “Men by bayanla görüşmek isterim.” desen, herkes bunu başka bir menada anlar. Amma, “Türk’ün Sözü, bu bayanla görüşmük isterim.” desen, herkes anlar ki, kötü bir meram yok, sadece iş esnasında görüş bu…”

==U==
* '''Usaq evin guzgusudur!''' Azerbaycan Türkçesinde kullanılan (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012) bir atasözü.
* '''Uzaq qohumdansa yaxin qonsu yaxsidi!''' Azerbaycan Türkçesinde kullanılan (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizli’li Said Dağdaş, 2 Ekim 2012) bir atasözü.



==Y==
==Y==
122. satır: 85. satır:
*Yahşi günde yar yahşidir yaman günde yetiş gardaş.
*Yahşi günde yar yahşidir yaman günde yetiş gardaş.
*Yetim kuzudan koç olmaz.
*Yetim kuzudan koç olmaz.
* '''Yellen (yelle) gelen, sellen (selle) gider!''' (1943’lü, Gah ili-Azerbaycan’lı Resul Fettahoğlu’ndan naklen Said Dağdaş, 28.11.2009, Denizli). “Haydan gelen, huya gider!” ve "Haramın binası olmaz!" atasözleri de aynı manada kullanılır.
*Yüze konuşan düşman, arkadan konuşan dostdan iyidir.
*Yüze konuşan düşman, arkadan konuşan dostdan iyidir.
*Yüz ölç bir biç.
* '''Yuz olc bir bic!''' Her adımını son derece dikkatli at anlamında (Bakü’lü Ebilov Ümid Maksudoğlu’ndan nakleden Burdur’lu Hüseyin Yılmaz'dan naklen Denizlili Said Dağdaş, 2 Ekim 2012).
*Yaxşılıq et, at dənizə, balıq bilməsə, Xalıq bilər!'
* '''Yaxşılıq et, at dənizə, balıq bilməsə, Xalıq bilər!.''' (Azerbaycan Türkçesinde)-(Bakü'lü, 1969'lu Ruşen Abbasoğlu'ndan naklen Said Dağdaş, 23 Eylül 2013). ''İyilik yap at denize! Balık bilmezse, Halık bilir!..'' veya ''"Et iyiliği dök denize! Balık bilmezse Halik bilir!'' (Fatmana Dağdaş’dan naklen Said Dağdaş). atasözlerinin Azerbaycan sürümü. “Kötülük görsen de iyilik yapmaktan asla geri durma! Mükafatını Allah verir.” anlamında kullanılır...


[[Kategori:Atasözleri]]
[[Kategori:Atasözleri]]

22.25, 9 Kasım 2013 tarihindeki hâli

Azerbaycan

A

  • Açlık ne yedirtmez, tokluk ne dedirtmez.
  • Aç eşek katırdan tez yürür.
  • Açın imanı olmaz, dokun gümanı.
  • Ağaç bar verince başını aşağı eğer.
  • Akıl yaşta değil baştadır.
  • Ana gibi yar olmaz, vatan gibi diyar.
  • Araz (Aras nehri) her zaman kütük getirmez. Türkiye Türkçesindeki; "Dere her zaman kütük getirmez" (1929 doğumlu M. Baz'dan naklen Said Dağdaş, 22.08.02, Denizli-Dodurgalar)"! atasözü ile aynı anlamda... Her zaman ticarette kazanç olmayabilir, bu nedenle ileriye dönük tedbir almak gereklidir anlamında.
  • Aslanın erkeği dişisi olmaz.
  • Aşığa Bağdat uzak değil.
  • At ölür nalı kalır, yiğit ölür namı kalır.
  • At ölür, köpeklere bayram olur.
  • Adam var adamların nakşıdır adam var eşşek ondan yahşıdır.
  • Alca limon deyende dilin aci olur.
  • Ağlama naçar ağlama! Gün gelib keçer ağlama! Felek bağlayan kapını, Bir gün de açar ağlama!..

B

  • Boynuzsuz öküzün ahı boynuzlu öküze kalmaz.
  • Bugünün işini sabaha koyma (yarına bırakma).
  • Bir Azeri kızı al, evin pak eyliye! Bir Rus kızı al, gönlün hoş eyliye!
  • Boş qazandan səs çox gələr!

Ç

  • Çöreği (ekmeği) çörekçiye ver birini de üstelik.
  • Çıra dibine ışık vermez.

D

  • Dağ dağa raslamaz ama insan insana rastlar.
  • Dama dama göl olur, dada dada heç olur (Selahaddin Kusekenani-Şarki Azerbaycan-İRAN, 6.6. 1999, Orman Mühendisi'nden naklen Said Dağdaş): “Damlaya damlaya göl olur!" atasözünün Azeri Türkçesindeki karşılığı. "Azar azar kullanmakla biter" anlamında.
  • Dere kenarına ev yaparsan bilesin ki sel malıdır, Kendin yaşlı avrat genç bilesin ki el malıdır.
  • Dost dar (kötü) günde tanınar.
  • Dost dosta ten gerek, ten olmasa gen gerek.
  • Dünya bir yağlı kuyruktur, yiyebilene aşkolsun.

E

  • El gücü, sel gücü (Selahaddin Kusekenani, İran, Şarki Azerbaycan Eyaleti, (6 Haziran 1999, Beyşehir): "Bir elin nesi var, iki elin sesi var!" atasözü anlamında. Selahaddin Bey bu ata sözünü “Birlikte bir iş görer, yahşidir. Hatmin, adam muvaffak ola.” şeklinde Azeri Türkçesi ile açıklamıştır (Said Dağdaş).
  • El kızı bulunur, kardeş bulunmaz, Kardeş bulunur Ana Baba bulunmaz.
  • Evvel mescidin içi, sonra eşiği (dışı) (S. Kusekenani, 6.6.1999): Önce kendi menfaatim, sonra başkaları anlamında. Azeri Türkçesinde “eşik” kelimesi Türkiye Türkçesinde olduğu gibi hem kapının eşiği deyiminde olduğu gibi bildiğimiz manada, hem de evin dışarısı anlamında kullanılmaktadır (Said Dağdaş).

G

  • Geçme namert köprüsünden, qoy aparsin sel seni. Yatma tilki gölgesinde qoy yesin aslan seni.
  • Göz görmek için, gönül sevmek içindir.

H

  • Halva halva demekle ağız şirin olmaz.
  • Herşeyin tazesi, dostun eskisi.


İ

  • İnsaf dinin yarısıdır (Selahaddin Kusekenani, Tebrizli Orman Mühendisi, 6.6.1999, Antalya, Cevizli’de naklen alınmıştır): Azeri Türkçesinden bir atasözü.
  • İt karı bolsar, yatıp ürür (Eski Doğu Türkistan atasözü, Yaşar Süngü’den naklen, 29.08.2007, Yeni Şafak, s. 5). 22 Temmuz 2007 seçimlerinin sonuçları için kullanılabilir... “Kuvvetten düşen it, yatıp ürür” ya da “Yaşlanan it, yatıp ürür.” şeklinde Türkiye Türkçesine aktarılabilecek bir atalar sözü. Toplum nezdine itibarı kalmayan, sadece ortalığı velveleye verir anlamında (Said Dağdaş).
  • İti tutarken(köpek alırken) bile esline (soyuna) bak.
  • İt itliğini elden bırakır sümsünmeyini (sümsünmek = başıboş gezinmek) elden bırakmaz.
  • İyiliğe iyilik her kişinin işidir, kötülüğe iyilik er kişinin işidir.

K

  • Kadın adamı vezir de eder rezil de eder.
  • Kadın Allahın erkeğe gönderdiği en büyük hediyedir.
  • Kadınsız erkek susuz çöle benzer, yalnızlıkdan kurur.
  • Kör köre "kör" demezse bağrı çatlar.
  • Kötü günün ömrü az olur.

M

  • Mert bir kere ölür, namert bin kere.
  • Meşe (orman) çakalsız olmaz.
  • Mart çıxdı, dərd çıxdı.

O

  • Ot kökü üstünde biter
  • Örtülü bazar, dostluğu pozar.

S

  • Suyu şeffaf yapan temizliği, insanı temiz yapan namusudur.

T

  • Tek elden ses çıxmaz.

Y

  • Yaman (kötü) komşu adamı ev sahibi yapar.
  • Yakın komşu uzak akrabadan iyidir.
  • Yalancının evi yandı, kimse inanmadı.
  • Yalnız yiyen, yalnız ölür.
  • Yamandır baş ağrısı, Daha yamandır yaman evlat.
  • Yahşi günde yar yahşidir yaman günde yetiş gardaş.
  • Yetim kuzudan koç olmaz.
  • Yüze konuşan düşman, arkadan konuşan dostdan iyidir.
  • Yüz ölç bir biç.
  • Yaxşılıq et, at dənizə, balıq bilməsə, Xalıq bilər!'